Hesperian Health Guides
ជំងឺគ្រុនឈាម
វិគី ព័ត៌មាន សុខភាព > សៀវភៅណែនាំសម្រាប់សហគមន៍ស្តីអំពីសុខភាពបរិស្ថាន > ៨. បញ្ហាសុខភាពដែលបណ្តាលមកពីសត្វមូស > ជំងឺគ្រុនឈាម
![Mosquito.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/2/25/EHB_Ch8_Page_148-1.png/175px-EHB_Ch8_Page_148-1.png)
ពេលដែលមានជំងឺនេះលើកដំបូង មនុស្សអាចធូរស្រាលឡើងវិញដោយការសម្រាក និងផឹកទឹកឲ្យបានច្រើន។ ប៉ុន្តែនៅពេលមានជំងឺនេះជាលើកទី២ នោះគេអាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ និងអាចបណ្តាលឲ្យស្លាប់ទៀតផង។
រោគសញ្ញា
ពេលមានជំងឺដំបូង អ្នកជំងឺមានគ្រុនក្តៅខ្លាំង ដោយមានរងារ, ឈឺចាប់ពេញខ្លួន(គ្រុនឈាមពេលខ្លះហៅថា “បែកឆ្អឹង” ឬ“គ្រុនបែកឆ្អឹង”), ឈឺក្បាល, ឈឺក។ អ្នកជំងឺមានអារម្មណ៍ថាមានជំងឺខ្លាំង និងខ្សោយ។ បន្ទាប់ពី៣-៤ថ្ងៃ អ្នកជំងឺមានអារម្មណ៍ធូរស្រាលឡើងវិញរយៈពេលពីរបីម៉ោងទៅ២ថ្ងៃ។ បន្ទាប់មកជំងឺវិលត្រឡប់មកវិញក្នុងរយៈពេល១-២ថ្ងៃទៀត ជាញឹកញាប់មានចេញកន្ទួលក្រហមដែលចាប់ផ្តើមពីដៃនិងជើង។ កន្ទួលក្រហមបានរាលដាលទៅដើមដៃ ជើង និងដងខ្លួន(ប៉ុន្តែជាទូទៅមិនកើតលើមុខទេ)។
ទារក កុមារតូចៗ និងមនុស្សចាស់ជរា ឬអ្នកជំងឺដែលមានប្រព័ន្ធការពាររាងកាយខ្សោយ(ដូចជាអ្នកដែលមានមេរោគអេដស៍/ជំងឺអេដស៍) មានការប្រឈមនឹងទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺ ដែលហៅគ្រុនឈាមមានធ្លាក់ឈាម។ បើមិនព្យាបាលភ្លាមៗទេ ជំងឺគ្រុនឈាមទម្រង់បែបនេះ នឹងបង្កឲ្យហូរឈាមនៅតាមស្បែក និងនាំឲ្យស្លាប់។
ការព្យាបាល
គ្មានថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺគ្រុនឈាមទេ ហើយក៏គ្មានវ៉ាក់សាំងការពារវាដែរ។ ក្នុងករណីជាច្រើន គ្រុនឈាមត្រូវបានព្យាបាលនៅផ្ទះ ដោយការសម្រាកលើគ្រែ ផឹកទឹកឲ្យបានច្រើន និងលេបថ្នាំអ៊ីប៊ុយប្រូហ្វែន(ibuprofen) និងប៉ារាសេតាមុល(paracetamol) (មិនមែនអាស្ពីរីន(aspirin)ទេ) សម្រាប់កាត់បន្ថយការឈឺចាប់ និងគ្រុនក្តៅ។
ការបង្ការ
![Covered water container.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/3/33/EHB_Ch8_Page_147-2.png/120px-EHB_Ch8_Page_147-2.png)
មូសដែលចម្លងជំងឺគ្រុនឈាម បង្កកំណើតក្នុងទឹកស្អាតមិនហូរ។ ខុសពីមូសគ្រុនចាញ់ មូសគ្រុនឈាមភាគច្រើនខាំតែពេលថ្ងៃទេ។ ដោយហេតុនេះហើយ មុងមានប្រសិទ្ធភាពតិចតួច លើកលែងតែចំពោះកុមារតូច ឬមនុស្សចាស់ជរាដែលសម្រាកនៅពេលថ្ងៃ។ មូសគ្រុនឈាមជាទូទៅរស់នៅកន្លែងងងឹត គ្មានពន្លឺ ដូចជា ក្រោមតុ ក្រោមគ្រែ ឬនៅក្នុងកន្លៀតងងឹត។
ដើម្បីបង្ការជំងឺគ្រុនឈាម ត្រូវរជៀសវាងមូសខាំ និងប្រើប្រាស់វិធីគ្រប់គ្រងមូសក្នុងសហគមន៍។