វ៉ាក់សាំងដែលផ្តល់ជាញឹកញាប់

វិគី ព័ត៌មាន សុខភាព > ទីណាគ្មានវេជ្ជបណ្ឌិត ថ្មី > វ៉ាក់សាំងអាចបង្ការជំងឺ > នរណាខ្លះត្រូវការវ៉ាក់សាំង និងត្រូវការពេលណា?

ក្នុង​ជំពូក​នេះ

 

ក្នុង​ជំពូក​នេះ

នៅប្រទេសភាគច្រើន មានវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការពារពី៖

• ជំងឺរបេង
• ជំងឺតេតាណូស
• ជំងឺខាន់ស្លាក់
• ជំងឺក្អកមាន់
• ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ
• បាក់តេរី Haemophilus influenza ប្រភេទបេ ដែលបង្កឲ្យមានជំងឺជាច្រើន
• ជំងឺគ្រុនស្វិតដៃជើង
• មេរោគ Rotavirus ដែលជាមូលហេតុនៃជំងឺរាកលើទារកនិងកុមារតូច
• មេរោគ ភ្នើម៉ូកូក ដែលបង្កជាជំងឺរលាកសួត និងជំងឺផ្សេងទៀត
• ជំងឺកញ្ជ្រឹល
• ជំងឺស្អូច
• មេរោគ Human papillomavirus (HPV) ដែលបង្កជាមហារីកមាត់ស្បូន

នៅពេលចាំបាច់ មានវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការពារពី៖

• ជំងឺអាសន្នរោគ
• ជំងឺដែលបង្កដោយបាក់តេរី meningococcus
• ជំងឺគ្រុនលឿង
• ជំងឺរលាកខួរក្បាល ជេអ៊ី
• ជំងឺរលាកខួរក្បាលបណ្តាលមកពីចៃ
• ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទអា
• ជំងឺអុតស្វាយ (varicella)
• ជំងឺគ្រុនផ្តាសាយ
• ជំងឺគ្រុនពោះវៀន
• ជំងឺឆ្កែឆ្កួត

វ៉ាក់សាំង BCG ការពារជំងឺរបេង

វ៉ាក់សាំង BCG គឺថ្នាំចាក់ដែលចូលទៅក្រោមស្បែកតែបន្តិច។ វាត្រូវបានផ្តល់ឱ្យភ្លាមៗបន្ទាប់ពីកំណើត។ ប្រសិនបើនរណាម្នាក់នៅក្នុងគ្រួសារ មានជំងឺរបេង ហើយកុមារមិនដែលបានទទួលវ៉ាក់សាំង BCG ទេ សូមចាក់វ៉ាក់សាំងឱ្យពួកគេឲ្យបានឆាប់បំផុត។ មិនត្រូវផ្តល់វ៉ាក់សាំង BCG ឲ្យស្ត្រីមានផ្ទៃពោះនោះទេ។ ទារកដែលកើតពីម្តាយដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ អាចទទួលវ៉ាក់សាំង BCG នៅពេលកើតបាន។ ចំពោះអ្នកដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍រួចហើយ សូមចាប់ផ្តើមព្យាបាលមេរោគអេដស៍ មុននឹងផ្តល់វ៉ាក់សាំង BCG ។

ជំងឺរបងគឺជាការបង្ករោគដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដែលជាទូទៅស្ថិតនៅក្នុងសួត ហើយគេអាចព្យាបាលវាឲ្យជាសះស្បើយបានដោយថ្នាំពេទ្យ។ ប្រសិនបើមិនព្យាបាលទេ ជំងឺរបេងបំផ្លាញសួតបន្តិចម្តងៗ ហើយធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺដកដង្ហើមមិនបាន។ វ៉ាក់សាំង BCG ជួយបង្ការប្រភេទគ្រោះថ្នាក់បំផុតនៃជំងឺរបេង និងជួយឲ្យរាងកាយស៊ាំនឹងការបង្ករោគផ្សេងៗទៀតផងដែរ។

វ៉ាក់សាំងរួមបញ្ចូលគ្នា ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកាត់បន្ថយការចាក់ថ្នាំ។ វ៉ាក់សាំង Pentavalent គឺជាវ៉ាក់សាំងរួមបញ្ចូលគ្នាដើម្បីការពារពីជំងឺ ៥មុខ ក្នុងការចាក់តែ ១ម្ចុលប៉ុណ្ណោះ ៖ ជំងឺខាន់ស្លាក់, ជំងឺក្អកមាន់, ជំងឺតេតាណូស, ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ, ជំងឺរលាកសួត-រលាកស្រោមខួរក្បាលដោយហ៊ីប។ វ៉ាក់សាំង Hexavalent ត្រូវបានប្រើនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនដើម្បីការពារពីជំងឺ ៦មុខ ៖ ៥មុខដូចគ្នានឹងវ៉ាក់សាំង pentavalent បូកបន្ថែមជំងឺគ្រុនស្វិតដៃជើង។

វ៉ាក់សាំង DPT (ឬ DTaP, Tdap) ការពារពីជំងឺខាន់ស្លាក់ ជំងឺក្អកមាន់ ជំងឺតេតាណូស
វ៉ាក់សាំង DPT ការពារពីជំងឺ ៣មុខ ។ វ៉ាក់សាំង pentavalent និង hexavalent រួមបញ្ចូលវ៉ាកស់ាង DPT ។ មកដល់អាយុ ៦ខែ ទារកនឹងបានទទួលវ៉ាកសាំង ៣ដង។ ជាធម្មតា កុមារធំៗនឹងទទួលវ៉ាក់សាំងរំឭក DTP ចំនួន ៣ដង ឬក៏វ៉ាក់សាំងរួមបញ្ចូលគ្នាដើម្បីបង្ការជំងឺខាន់ស្លាក់ និងជំងឺតេតាណូស (Td, Dt)។ វ៉ាក់សាំង DPT ក្នុងពេលមានផ្ទៃពោះ ជួយការពារដល់ទារក។ ការទទួលបានវ៉ាក់សាំង DPT គ្រប់ ៦ដូស(៣ដងដំបូង និងរំឭក ៣ដងទៀត) ផ្តល់ការការពារពីជំងឺតេតាណូសអស់ជាច្រើនទសវត្សមកហើយ។ វ៉ាក់សាំងរំឭកតេតាណូស (TT) គឺជាការចាំបាច់ ប្រសិនបើកុមារមិនបានទទួលបង្គ្រប់ ៣ដូស ឬប្រសិនបើអ្នកមានរបួសជ្រៅឬកខ្វក់។	ជំងឺខាន់ស្លាក់ ភាគច្រើនប៉ះពាល់ដល់កុមារ ហើយអាចហើមបំពង់កយ៉ាងខ្លាំងដែលធ្វើឲ្យមិនអាចដកដង្ហើមបាន។ ជំងឺក្អកមាន់បណ្តាលឲ្យក្អកយ៉ាងខ្លាំង ដែលធ្វើអោយពិបាកដកដង្ហើម។ បែបនេះមានគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះទារក។ ជំងឺតេតាណូសអាចបណ្តាលឲ្យស្លាប់បានយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ មនុស្សគ្រប់គ្នាអាចឆ្លងវាតាមរយៈការមុតដាច់ ឬរបួស។ ទារកទើបនឹងកើតអាចមានជំងឺតេតាណូស ប្រសិនបើម្តាយមិនបានទទួលវ៉ាក់សាំងទេ។
វ៉ាក់សាំង HepB (ឬ HBV) ការពារពីជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ
មកដល់អាយុ ៦ខែ ទារកបានទទួលការចាក់វ៉ាក់សាំង បន្តបន្ទាប់ ៣ ឬ ៤ដង។ វ៉ាក់សាំងលើកទី១ ត្រូវបានផ្តល់នៅពេលកើត ហើយវ៉ាក់សាំងបន្តបន្ទាប់ទៀតក្នុងអំឡុងអាយុ ៦ខែ, ដែលអាចជាវ៉ាក់សាំង DPT ជាបន្តបន្ទាប់ ឬមួយជាវ៉ាក់សាំង pentavalent ឬ hexavalent ។ សូមផ្តល់វ៉ាក់សាំងឲ្យកុមារធំៗ និងមនុស្សពេញវ័យ នូវវ៉ាក់សាំង HepB ចំនួន ៣ដង ប្រសិនបើពួកគេមិនបានទទួលវានៅពេលជាទារកទេ។	ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទបេ បណ្តាលឱ្យមានបញ្ហាថ្លើមធ្ងន់ធ្ងរ និងជួនកាលជាមហារីកថ្លើម។ វាអាចចម្លងពីម្តាយទៅទារកក្នុងអំឡុងពេលកើត ឬរវាងមនុស្ស ២នាក់តាមរយៈការរួមភេទ ឬម្ជុលមិនស្អាត។
វ៉ាក់សាំង Hib ការពារពីបាក់តេរី haemophilus influenza ប្រភេទបេ
មកដល់អាយុ ៦ខែ ទារកទទួលបានវ៉ាក់សាំង ៣ដង ដែលអាចជាវ៉ាក់សាំង DPT ជាបន្តបន្ទាប់ ឬមួយជាវ៉ាក់សាំង pentavalent ឬ hexavalent ។ អាចនឹងត្រូវការវ៉ាក់សាំងរំឭកនៅអាយុ ១២ ទៅ ១៥ខែ។ មនុស្សពេញវ័យ និងកុមារអាយុលើសពី ៥ឆ្នាំ និងមនុស្សពេញវ័យ ជាធម្មតាមិនត្រូវការវ៉ាក់សាំង Hib ទេ លើកលែងតែពួកគេមានជំងឺ sickle cell ឬបញ្ហាប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ។	បាក់តេរី haemophilus influenza ប្រភេទបេ មិនដូចជាមេរោគគ្រុនផ្តាសាយ ដែលគេហៅថាជំងឺគ្រុនផ្តាសាយនោះទេ។ វាគឺជាមេរោគដែលបណ្តាលឱ្យរលាកស្រោមខួរ រលាកសួត ជំងឺស្បែកនិងឆ្អឹង និងជំងឺធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងៗទៀត។
វ៉ាក់សាំង Polio (OPV, IPV) ការពារពីជំងឺគ្រុនស្វិតដៃជើង
មកដល់អាយុ ៦ខែ ទារកទទួលបានវ៉ាក់សាំង ៣ ឬ ៤ដូសជាបន្តបន្ទាប់។ ដូសដំបូងគេ ត្រូវបានផ្តល់នៅពេលកើត និងដូសផ្សេងទៀត នៅក្នុងអំឡុងអាយុ ៦ខែ រួមជាមួយនឹងវ៉ាក់សាំង DPT ជាបន្តបន្ទាប់ ។ វ៉ាក់សាំង OPV (វ៉ាក់សាំងបង្ការគ្រុនស្វិតដៃជើងប្រភេទបន្តក់) គឺជាថ្នាំបន្តក់ដែលត្រូវបានផ្តល់ឱ្យតាមមាត់ ហើយវ៉ាក់សាំង IPV (វ៉ាក់សាំងបង្ការគ្រុនស្វិតដៃជើងប្រភេទចាក់) ត្រូវបានផ្តល់ជាថ្នាំចាក់។ អាស្រ័យលើប្រទេសរបស់អ្នក ជាធម្មតា ស៊េរីវ៉ាក់សាំងគ្រុនស្វិតដៃជើង រួមបញ្ចូលទាំង OPV និង IPV ។	Polio គឺជាមេរោគដែលអាចបណ្តាលឱ្យខ្វិន មានបញ្ហាដកដង្ហើម ហើយសូម្បីតែស្លាប់។ ដោយសារតែមនុស្សជាច្រើនបានទទួលវ៉ាក់សាំងការពារពីវា នោះមេរោគ polio ស្ទើរតែ បានលុបបំបាត់ទាំងស្រុងទៅហើយ។
វ៉ាក់សាំង rotavirus (RV) ការពារពីមេរោគ rotavirus
មកដល់អាយុ ៦ខែ ទារកទទួលបានវ៉ាក់សាំងនេះ ២ ឬ ៣ដងអាស្រ័យលើរោងចក្រផលិតវ៉ាក់សាំង។ វាត្រូវបានបន្តក់ទៅក្នុងមាត់។ ត្រូវបានផ្តល់ឱ្យក្នុងពេលជាមួយគ្នានឹងវ៉ាក់សាំង DPT ឬ pentavalent។ ក្នុងអំឡុងពេល ២សប្តាហ៍បន្ទាប់ពីផ្តល់វ៉ាក់សាំងឲ្យទារក សូមយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការលាងសម្អាតដៃឱ្យបានស្អាតល្អនៅពេលប្តូរក្រណាត់កន្ទបដើម្បីជៀសវាងពីជំងឺស្រាលមួយចំនួន។	Rotavirus គឺជាជំងឺញឹកញាប់ដែលបណ្តាលឱ្យរាកធ្ងន់ធ្ងរ គ្រុនក្តៅ និងក្អួត។ វាឆ្លងរាលដាលយ៉ាងងាយ និងមានគ្រោះថ្នាក់ជាខ្លាំងចំពោះទារកនិងកុមារតូចៗ។
វ៉ាក់សាំង Pneumococcal (conjugate) ការពារពីជំងឺរលាកសួត និងការបង្ករោគផ្សេងៗទៀត
ទារកទទួលការចាក់វ៉ាក់សាំង ៣ដង។ ជាធម្មតា វ៉ាក់សាំងត្រូវបានផ្តល់ឱ្យក្នុងពេលជាមួយគ្នានឹងវ៉ាក់សាំង DPT ឬ pentavalent ប៉ុន្តែនៅប្រទេសខ្លះគេចាក់ ២ដងដំបូងក្នុងអំឡុង ៦ខែ និងចាក់លើកទី៣ នៅពេលក្រោយ។	វ៉ាក់សាំងនេះការពារពីការបង្ករោគធ្ងន់ធ្ងរក្នុងសួត ខួរក្បាលនិងឈាម ដែលវាបណ្តាលមកពីមេរោគ pneumococcus ។ ការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យកុមារទាំងអស់ គឺជាអាទិភាព ប៉ុន្តែវាក៏ជួយការពារមនុស្សពេញវ័យពីជំងឺរលាកសួតផងដែរ។
វ៉ាក់សាំង MR, MMR ការពារពីជំងឺកញ្ជ្រឹល
ជាញឹកញាប់ វ៉ាក់សាំងនេះត្រូវបានផ្តល់ឲ្យជាផ្នែកមួយនៃវ៉ាក់សាំងរួមបញ្ចូលគ្នា អាចជាវ៉ាក់សាំង MR (ជំងឺកញ្ជ្រឹល និងជំងឺស្អូច) ឬក៏វ៉ាក់សាំង MMR (ជំងឺកញ្ជ្រឹល, ក្រឡទែន, និងជំងឺស្អូច)។ កុមារនឹងត្រូវការយ៉ាងតិច ២ដូស។ ក្នុងពេលផ្ទុះជំងឺកញ្ជ្រឹល ទារកដែលមានអាយុ ៦ខែ អាចនឹងត្រូវផ្តល់វ៉ាក់សាំង។ ពួកគេទទួលវ៉ាក់សាំងធម្មតា ២ដូសបន្ទាប់ពីនោះទៀត។ កុមារដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ក៏ត្រូវការការចាក់ ២ឬជួនកាល ៣ដងផងដែរ ប៉ុន្តែកុមារដែលឈឺធ្ងន់ពីមេរោគអេដស៍ ត្រូវការការព្យាបាលមេរោគអេដស៍ និងឲ្យមានសុខភាពនឹងនជាមុនសិន មុននឹងទទួលវ៉ាក់សាំង។	ជំងឺកញ្ជ្រឹលឆ្លងរាលដាលយ៉ាងងាយក្នុងចំណោមក្មេងៗ ហើយធ្វើឲ្យឡើងកន្ទួល គ្រុនក្ដៅ និងក្អក។ បើមិនព្យាបាលទេ វាអាចណ្តាលឲ្យមានជំងឺរាក ពិការភ្នែក ឬស្លាប់។
វ៉ាក់សាំង Rubella, MR, MMR ការពារពីជំងឺស្អូច
កុមារត្រូវការយ៉ាងហោចណាស់ ១ម្ជុល។ សូមផ្តល់ឲ្យជាមួយនឹងវ៉ាក់សាំងជំងឺកញ្ជ្រឹលលើកដំបូង។ កុមារជាច្រើនទទួលបានការចាក់ ២ដង ដោយសារវ៉ាក់សាំង Rubella គឺជាផ្នែកមួយនៃវ៉ាក់សាំងរួមគ្នា ២ប្រភេទ គឺវ៉ាក់សាំង MR (ជំងឺកញ្ជ្រឹល និងជំងឺស្អូច) និងវ៉ាក់សាំង MMR (ជំងឺកញ្ជ្រឹល, ក្រឡទែន និងជំងឺស្អូច) ដែលត្រូវបានផ្តល់ឱ្យចំនួន ២ដង។ នៅតំបន់ដែលមនុស្សភាគច្រើនមិនបានទទួលវ៉ាក់សាំងកាលពីនៅជាទារកទេ នោះយុទ្ធនាការផ្តល់វ៉ាក់សាំង Rubella អាចនឹងផ្តោតទៅលើក្មេងស្រីអាយុច្រើន។	ជំងឺស្អូចអាចធ្វើឱ្យឡើងកន្ទួល និងគ្រុនក្តៅ រួចវាបាត់ទៅវិញ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ មានជំងឺស្អូច នោះវាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងចំពោះកូនក្នុងផ្ទៃ។ ការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យកុមារទាំងអស់ ជួយបណ្តេញជំងឺស្អូចឲ្យទៅឆ្ងាយ ហើយវានឹងជួយដល់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ មិនឲ្យកើតជំងឺនេះដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ក្មេងស្រីដែលបានទទួលវ៉ាក់សាំងជំងឺស្អូច នឹងមិនកើតវាទេនៅពេលមានផ្ទៃពោះពេលពេញវ័យ។
វ៉ាក់សាំង HPV ការពារពីមេរោគ human papillomavirus
ក្មេងស្រីត្រូវការ ២ឬ៣ម្ជុល អាស្រ័យលើអាយុរបស់ពួកគេ។ ការចាក់លើកទី១ ត្រូវបានផ្តល់នៅចន្លោះអាយុ ៩ ឬ១០ឆ្នាំ ហើយលើកទី២ នៅ ៦ខែបន្ទាប់។ ចំពោះស្ត្រីដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំឡើងទៅ៖ ផ្តល់ការចាក់លើកទី១, រង់ចាំ ៤សប្តាហ៍សម្រាប់លើកទី២, រង់ចាំ ១២សប្តាហ៍សម្រាប់លើកទី៣។	វ៉ាក់សាំងនេះបង្ការមហារីកមាត់ស្បូនចំពោះស្ត្រី និងមហារីកមួយចំនួនចំពោះបុរស។ វាសំខាន់បំផុតសម្រាប់ក្មេងស្រី ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានថវិកានិងការផ្គត់ផ្គង់គ្រប់គ្រាន់ ប្រទេសខ្លះផ្តល់វ៉ាក់សាំងនេះឲ្យក្មេងប្រុសផងដែរ។

វ៉ាក់សាំងដែលប្រើនៅតែតំបន់មួយចំនួន និងវ៉ាក់សាំងផ្សេងៗទៀតដែលមានតែមនុស្សមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវការ

ជំងឺអាសន្នរោគ

ជំងឺអាសន្នរោគ គឺជាជំងឺរាកដែលអាចសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងឆាប់រហ័ស តាមរយៈភាពខ្សោះជាតិទឹក ជាពិសេសចំពោះទារកនិងកុមារ។ វ៉ាក់សាំងការពារពីជំងឺអាសន្នរោគ ត្រូវបានប្រើតាមមាត់ ហើយប្រើប្រាស់នៅតំបន់ដែលទើបចាប់ផ្តើមផ្ទុះ ឬដែលអាចនឹងផ្ទះឡើង ជាពិសេសនៅតាមជំរំឬកន្លែងតាំងលំនៅរបស់ជនភៀសខ្លួន។ អាចត្រូវការ ២ដូស ឬ ៣ដូស អាស្រ័យលើអ្នកក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង។ ប្រសិនបើជំងឺអាសន្នរោគត្រឡប់មកតំបន់នោះវិញ ប្រជាជនអាចត្រូវការដូសពេញលេញ ឬគ្រាន់តែ ១ដូសរំឮកប៉ុណ្ណោះ។

ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ស្ត្រីបំបៅកូនដោយទឹកដោះ និងអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ គួរតែត្រូវបានរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងយុទ្ធនាការផ្តល់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺអាសន្នរោគណាមួយ។

ជំងឺដែលបង្កដោយបាក់តេរី meningococcus

វ៉ាក់សាំងនេះបង្ការជំងឺរលាកខួរក្បាលដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលកើតឡើងជាញឹកញាប់នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិកភាគខាងត្បូងនិងភាគកណ្តាល។ វ៉ាក់សាំងនេះគឺសម្រាប់កុមារ និងមនុស្សពេញវ័យ។ បុគ្គលិកសុខាភិបាលនឹងត្រូវការវាប្រសិនបើមានការផ្ទុះឡើង។ វាមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ។ គេនឹងត្រូវការ ១ ឬ ២ដូស អាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង។ នៅប្រទេសផ្សេងៗ គេប្រើប្រភេទមួយនៃវ៉ាក់សាំងនេះ ដែលត្រូវគ្នាទៅនឹងមេរោគ meningococcal ដែលកំពុងមានវត្តមាន។

ជំងឺគ្រុនលឿង

គ្រុនលឿង គឺជាមេរោគមួយដែលត្រូវបានចម្លងដោយសត្វមូស។ នៅពេលមេរោគគ្រុនលឿងចូលទៅដល់តំបន់ថ្មីមួយ វាឆ្លងរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយមានគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងខ្លាំងដល់កុមារតូចៗ។

នៅតំបន់ដែលកើតមានជំងឺគ្រុនលឿងញឹកញាប់ សូមផ្តល់វ៉ាក់សាំងឲ្យកុមារ ១ដូសក្នុងពេលជាមួយគ្នានឹងជំងឺកញ្ជ្រឹល នៅអាយុ ៩ ទៅ ១២ខែ។ ប្រសិនបើជំងឺគ្រុនលឿងចូលមកដល់តំបន់ថ្មី សូមផ្តល់វ៉ាក់សាំងឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នា រួមទាំងទារកដែលមានអាយុចាប់ពី ៦ខែ។

ជំងឺរលាកខួរក្បាល ជេអ៊ី

ជំងឺរលាកខួរក្បាល ជេអ៊ី គឺជាមេរោគដែលត្រូវបានចម្លងដោយសត្វមូសនៅតាមតំបន់ខ្លះនៅអាស៊ី។ យុទ្ធនាការផ្តល់ថ្នាំបង្ការ អាចនឹងផ្តោតជាដំបូងទៅលើកុមារទាំងអស់ដែលមានអាយុតិចជាង ១៥ឆ្នាំ។ បន្ទាប់ពីនោះមក មានតែទារកទើបនឹងកើតប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវការចាក់វ៉ាក់សាំងនេះ។ កុមារត្រូវការ ១ ឬ ២ម្ជុល អាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុតផលិតវ៉ាក់សាំង។

ជំងឺរលាកខួរក្បាលបណ្តាលមកពីចៃលើសត្វ

ជំងឺរលាកខួរក្បាលនេះ ត្រូវបានចម្លងដោយចៃលើសត្វ និងសត្វល្អិតតូចៗដែលខាំចោះទៅក្នុងស្បែក ហើយពិបាកនឹងមើលឃើញណាស់។

ជារឿយៗ កុមារត្រូវការចាក់ ៣ម្ជុល, លើកដំបូងនៅអាយុ ១ ឬ ៣ឆ្នាំ, លើកទី២ នៅ ១ ទៅ ៧ខែក្រោយ, និងលើកទី៣ នៅ ៩ ទៅ ១២ខែបន្ទាប់ពីចាក់លើកទី២, អាស្រ័យលើប្រភេទនិងក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង។ នៅតំបន់ដែលមានកើតញឹកញាប់នូវជំងឺរលាកខួរក្បាលបង្កដោយចៃ, គេនឹងត្រូវការវ៉ាក់សាំងរំឭករៀងរាល់ ៣ ទៅ ៥ឆ្នាំម្តង។ ដោយសារជំងឺនេះមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងចំពោះមនុស្សវ័យចំណាស់ នោះយុទ្ធនាការអាចនឹងផ្តោតទៅលើការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យមនុស្សពេញវ័យអាយុលើលពី ៥០ឆ្នាំ។

ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទអា

ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទអា ត្រូវបានឆ្លងរាលដាលដោយអាហារឬទឹកដែលមានមេរោគ ហើយវាធ្វើឱ្យខូចថ្លើម។ វាបណ្តាលឱ្យអស់កម្លាំងជាខ្លាំង ជួនកាលមានរយៈពេលជាច្រើនខែ។ វាបាត់ទៅវិញដោយខ្លួនឯង ហើយនឹងមិនត្រឡប់មកវិញទេ។ នៅតំបន់ដែលមានកើតជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទអា ជាញឹកញាប់ នោះមិនចាំបាច់ប្រើវ៉ាក់សាំងទេ ប៉ុន្តែនៅតំបន់ដែលមនុស្សភាគច្រើនមិនធ្លាប់ឈឺ នោះវ៉ាក់សាំងនឹងបង្ការជំងឺ។

គេនឹងត្រូវការវ៉ាក់សាំង ១ ឬ ២ដូស អាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុនផលិត។ នៅពេលផ្តល់ឱ្យកុមារជាទៀងទាត់ ការចាក់លើកទី១ ត្រូវបានផ្តល់ឱ្យនៅអាយុប្រហែល ១២ខែ និងលើកទី២ នៅ ៦ ទៅ ១៨ខែក្រោយ។

ជំងឺអុតស្វាយ (varicella)

វ៉ាក់សាំងនេះបង្ការជំងឺអុតស្វាយដែលវាបណ្តាលឱ្យមានគ្រុនក្តៅ ឡើងកន្ទួល រមាស់ និងអស់កំលាំងក្នុងអំឡុង ១ ឬ ២សប្តាហ៍។ អាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុនផលិត គេត្រូវការចាក់ ១ ឬ ២ម្ជុលឱ្យកុមារទាំងអស់ ហើយជួនកាលឲ្យកុមារធំ និងមនុស្សពេញវ័យ។

ជំងឺគ្រុនផ្តាសាយ (flu)

គ្រុនផ្តាសាយ គឺជាឈ្មោះរបស់វីរុសមួយក្រុមដែលឆ្លងរាលដាលរយៈពេលពីរបីខែជារៀងរាល់ឆ្នាំ បណ្តាលឱ្យមានគ្រុនក្តៅ ញ័រញាក់ និងសញ្ញាផ្សេងៗទៀតស្រដៀងនឹងជំងឺផ្តាសាយ ប៉ុន្តែធ្ងន់ធ្ងរជាង។ មនុស្សភាគច្រើននឹងជាសះស្បើយពីជំងឺគ្រុនផ្តាសាយ ប៉ុន្តែវាអាចនឹងធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ទារក មនុស្សចាស់ ឬអ្នកដែលមានបញ្ហាសុខភាព។ វ៉ាក់សាំងថ្មីមួយត្រូវបានបង្កើតជារៀងរាល់ឆ្នាំដើម្បីការពារវីរុសគ្រុនផ្តាសាយ។ ជាញឹកញាប់ ការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ គឺជាអាទិភាព ពីព្រោះពួកគាត់នឹងផ្ទេរការការពារដល់ទារកដែលកំពុងលូតលាស់ដែលមិនអាចទទួលការចាក់វ៉ាក់សាំងប្រឆាំងនឹងជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបានយ៉ាងហោចណាស់ ៦ខែ។

ជាធម្មតាត្រូវការការចាក់ ១ម្ជុលជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ នៅលើកដំបូងដែលពួកគេត្រូវទទួលវ៉ាក់សាំង កុមារអាយុ ៦ខែទៅ ៥ឆ្នាំត្រូវបានចាក់ ២ម្ជុល ក្នុងពេល ៤សប្តាហ៍ដាច់ពីគ្នា។

ជំងឺគ្រុនពោះវៀន

គ្រុនពោះវៀន គឺជាជំងឺឆ្លងដែលបណ្តាលឲ្យមានគ្រុនក្តៅ ក្អួត និងសញ្ញាផ្សេងៗទៀត។ វាអាចត្រូវបានព្យាបាលដោយថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិច។ ជំងឺគ្រុនពោះវៀន ឆ្លងរាលដាលពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតាមរយៈអាហារ ឬទឹក។ ការលាងសម្អាត និងការទទួលបានទឹកស្អាតនិងអនាម័យល្អ បង្ការការឆ្លងរាលដាល។ វ៉ាក់សាំងប្រឆាំងជំងឺគ្រុនពោះវៀននេះមានជាពីរទម្រង់៖ ថ្នាំចាក់ ឬថ្នាំគ្រាប់។ ភាគច្រើន វ៉ាក់សាំងនេះត្រូវបានប្រើនៅពេលមានការផ្ទុះជំងឺគ្រុនពោះវៀន ហើយក៏សម្រាប់អ្នកដែលធ្វើដំណើរទៅតំបន់ដែលមានជំងឺគ្រុនពោះវៀនជាញឹកញាប់។

ជំងឺឆ្កែឆ្កួត

មេរោគឆ្កែឆ្កួត គឺជាវីរុសដែលប៉ះពាល់ដល់ជីវិត ហើយចម្លងដោយសត្វ, ជាទូទៅសត្វឆ្កែ សត្វឆ្មា ឬប្រចៀវ។ ជំងឺឆ្កែឆ្កួតគឺជាករណីកម្រនៅក្នុងប្រទេសខ្លះ ហើយក៏ជាករណីញឹកញាប់នៅក្នុងប្រទេសផ្សេងៗទៀតដែរ។ ការចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យសត្វឆ្កែទាំងអស់ នឹងកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្ស។ ប្រសិនបើសត្វដែលមានមេរោគឆ្កែឆ្កួត ខាំនរណាម្នាក់ នោះជនរងគ្រោះត្រូវការចាក់វ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួត ជាបន្តបន្ទាប់(ស៊េរី) ដែលត្រូវចាប់ផ្តើមភ្លាមៗ ហើយពួកគេក៏ប្រហែលជាត្រូវការចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួត (rabies immunoglobulin) ផងដែរ។ ការលាងសម្អាតមុខរបួសឲ្យបានល្អ ជាមួយសាប៊ូនិងទឹកយ៉ាងហោចណាស់ ១៥នាទី គឺជាកិច្ចសំខាន់ណាស់។

ការប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួតបន្ទាប់ពីសត្វខាំ៖ នៅពេលដែលអ្នករបួសត្រូវការទាំងថ្នាំបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួត(rabies immunoglobulin) និងវ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួត សូមផ្តល់ថ្នាំបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួតជាមុន បន្ទាប់មកប្រើម្ជុលស្អាតមួយផ្សេងទៀតសម្រាប់ចាក់វ៉ាក់សាំង។ សូមចាក់វ៉ាក់សាំងឲ្យអស់ពីដប (អាចជា ០,៥មីលីលីត្រ ឬ ១មីលីលីត្រ អាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង) ទៅក្នុងសាច់ដុំដើមដៃនៅថ្ងៃខាំ, ហើយបន្ទាប់មកម្តងទៀតនៅថ្ងៃទី៣ និងថ្ងៃទី៧ ។ បន្ទាប់មកថ្នាំចាក់លើកទី៤ ត្រូវបានចាក់ក្នុងចន្លោះ ១៤ថ្ងៃ (២សប្តាហ៍) និង ២៨ថ្ងៃ (៤សប្តាហ៍) បន្ទាប់ពីខាំ។ ចំពោះកុមារអាយុ ២ឆ្នាំឬក្មេងជាងនេះ ត្រូវចាក់នៅភ្លៅខាងលើ។ សូមកុំចាក់វ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួតនៅលើកំប៉េះគូទ។

បើទោះជាគ្មានថ្នាំបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួតក៏ដោយ ការលាងសម្អាតស្បែកឱ្យបានល្អភ្លាមៗ រួចផ្តល់វ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួតជាបន្តបន្ទាប់(ស៊េរី) អាចបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួតបាន។

វ៉ាក់សាំងជំងឺឆ្កែឆ្កួតត្រូវបានគេផ្តល់ឲ្យដើម្បីបង្ការជំងឺឆ្កែឆ្កួត មុនពេលមនុស្សម្នាក់ត្រូវបានសត្វខាំ ប៉ុន្តែជាធម្មតាគេត្រូវការប្រើចំពោះអ្នកដែលធ្វើការផ្ទាល់ជាមួយសត្វដែលទំនងជាមានមេរោគឆ្កែឆ្កួតតែប៉ុណ្ណោះ។