Hesperian Health Guides
បង្គន់អេកូឡូហ្ស៊ី
វិគី ព័ត៌មាន សុខភាព > សៀវភៅណែនាំសម្រាប់សហគមន៍ស្តីអំពីសុខភាពបរិស្ថាន > ៧. ការសាងសង់បង្គន់ > បង្គន់អេកូឡូហ្ស៊ី
បង្គន់អេកូឡូហ្សីក៏ការពារនិងរក្សាទឹកដែរ ដោយសារវាមិនត្រូវការទឹកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ លើកលែងតែការលាងសម្អាតប៉ុណ្ណោះ។ បង្គន់ប្រភេទនេះមានសុវត្ថិភាពចំពោះទឹកក្រោមដី ជាងបង្គន់ឯទៀត ដោយសារវាស្ថិតនៅលើដី ឬប្រើប្រាស់រណ្តៅរាក់។
បង្គន់អេកូឡូហ្សីនេះអាចត្រូវបានសាងសង់និងប្រើប្រាស់នៅក្នុងទីក្រុង ឬភូមិ។ វាត្រូវការការថែទាំច្រើនជាងបង្គន់រណ្តៅ(ប៉ុន្តែមិនច្រើនដូចបង្គន់ចាក់ទឹកទេ) ដូច្នេះជាការសំខាន់ណាស់ដែលប្រជាជនត្រូវយល់អំពីរបៀបដំណើរការរបស់វា។
មាតិកា
- ១ ការបំលែងកាកសំណល់ទៅជាជី
- ២ បង្គន់ជីកំប៉ុស និងបង្គន់ស្ងួតបង្វែរទឹកនោម
- ៣ បង្គន់ជីកំប៉ុសធម្មតាសម្រាប់ការដាំដើមឈើ
- ៤ សាងសង់បង្គន់សាមញ្ញសម្រាប់ដំណាំដើមឈើ
- ៥ បង្គន់មានរណ្តៅកំប៉ុសពីរ
- ៦ បង្គន់ស្ងួតបង្វែរទឹកនោម
- ៧ បង្គន់ស្ងួតមានថតពីរ
- ៨ របៀបប្រើប្រាស់ និងថែទាំបង្គន់ស្ងួតថតពីរ
- ៩ ជីទឹកនោម
- ១០ បង្គន់ស្ងួតដែលមានការកែលម្អនិងកែតម្រូវ
ការបំលែងកាកសំណល់ទៅជាជី
ដីដែលមានសុខភាពល្អនិងសម្បូរជីជាតិ ត្រូវការចាំបាច់នូវសារធាតុសរីរាង្គ(អ្វីៗដែលនៅសេសសល់នៅពេលដែលរុក្ខជាតិនិងវត្ថុមានជីវិតដទៃទៀត ស្លាប់និងរលាយ)។ ដំណើរការធម្មជាតិនៃសារធាតុសរីរាង្គដែលបំបែកទៅក្នុងដី ហៅថាការធ្វើកំប៉ុស ។
![Illustration of the below: Arrows from an ear of corn, to a woman eating, to a person in a toilet shelter, to a woman farming, to a crop of corn.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/c/c2/EHB_Ch7_page_124-1.png/600px-EHB_Ch7_page_124-1.png)
កសិករធ្វើជីកំប៉ុសពីកំទេចចំណីអាហារនិងលាមកសត្វ រួចដាក់វាទៅលើដី។ បែបនេះធ្វើឲ្យដីមានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនសម្រាប់ការលូតលាស់ដំណាំ។ ដូចដែលមនុស្សត្រូវការសារធាតុចិញ្ចឹមពីចំណីអាហារដើម្បីលូតលាស់ធំធាត់ និងមានសុខភាព ដំណាំក៏ត្រូវការសារធាតុចិញ្ចឹមក្នុងដីដើម្បីលូតលាស់រឹងមាំ និងមានផ្លែដែរ។
ជីក៏អាចធ្វើឡើងពីកាកសំណល់មនុស្សផងដែរ។ កាកសំណល់មនុស្សមានសារធាតុចិញ្ចឹមដែលអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់កែលម្អដី។ ប៉ុន្តែវាក៏ផ្ទុកមេរោគដែលបង្កជំងឺផងដែរ។ ដោយហេតុផលនេះហើយ ទើបការធ្វើជីពីកាកសំណល់មនុស្ស ត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នច្រើនជាងការធ្វើជីកំប៉ុសពីលាមកសត្វនិងកំទេចអាហារ។
មិនគួរប្រើលាមកដែលនៅស្រស់នោះទេ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលបានផលិតជាជីហើយ លាមកអាចជួយឲ្យដើមឈើ និងដំណាំផ្សេងទៀតលូតលាស់ដោយមិនចាំបាច់ប្រើជីគីមី។
ទឹកនោមមានមេរោគតិចជាងក្នុងលាមក និងមានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនជាងលាមក។ នេះធ្វើឲ្យវាមានសុវត្ថិភាពជាងក្នុងការរៀបចំ និងមានតម្លៃយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ធ្វើជី។ ប៉ុន្តែទឹកនោមវាខ្លាំងពេកក្នុងការប្រើប្រាស់វាដោយផ្ទាល់ទៅលើរុក្ខជាតិ ហើយវាត្រូវការឲ្យមានការកែច្នៃពិសេសជាមុនសិន ។
បង្គន់ជីកំប៉ុស និងបង្គន់ស្ងួតបង្វែរទឹកនោម
បង្គន់អេកូឡូហ្សីមានពីរប្រភេទសំខាន់ៗគឺ "បង្គន់ជីកំប៉ុស" និង "បង្គន់ស្ងួត ឬបង្វែរទឹកនោម"។ បង្គន់ទាំងពីរនេះអាចផលិតជីដែលមានសុវត្ថិភាព។ ប្រជាជនជាច្រើនហៅបង្គន់ទាំងពីរនេះថា "បង្គន់ជីកំប៉ុស"។ ប៉ុន្តែវាមានលក្ខណៈខុសគ្នាសំខាន់ៗខ្លះ។
ក្នុងបង្គន់ជីកំប៉ុស ៖
|
ក្នុងបង្គន់ស្ងួត ៖
|
ចំពោះបង្គន់ទាំងពីរប្រភេទនេះ ល្បាយលាមកស្ងួតនឹងរួចរាល់ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ រួចអាចចាក់បញ្ចូលក្នុងពំនូកជីកំប៉ុស យកចេញពីរណ្តៅរាក់សម្រាប់ដាំដើមឈើ ឬបន្ថែមផ្ទាល់ទៅក្នុងដីដើម្បីដាំដំណាំ។
បង្គន់ស្ងួតជួយសេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក
![A man examines samples of toilets under a sign reading, "Sanitation Workshop Today."](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/f/f9/EHB_Ch7_page_126-1.png/250px-EHB_Ch7_page_126-1.png)
នៅក្នុងក្រុងមូរីឡូស(Morelos)នៃប្រទេសម៉ិចស៊ីកូ ប្រជាជនជាច្រើន ប្រើប្រាស់បង្គន់ស្ងួតអេកូឡូហ្សី។ សង្កាត់មួយមានឈ្មោះថា ឡាសែនេហ្គា(La Cienega) មានតម្រូវការបង្គន់ស្ងួតជាពិសេស ដោយសារតំបន់នោះជាតំបន់ដីទំនាប សើមដែលបង្គន់រណ្តៅត្រូវលិចទឹក។ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសមាជិករបស់សហគមន៍បានទិញចានបង្គន់ពិសេសដែលញែកទឹកនោម និងលាមកចេញពីគ្នា។ ចានបង្គន់ទាំងនេះត្រូវបានផលិតនៅរោងជាងមួយនៅក្បែរៗនោះនិងមានកម្មករក្នុងតំបន់ជាច្រើនអ្នក។ កម្មករបានបង្រៀនក្រុមសហគមន៍ទាំងនោះអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ចានបង្គន់ថ្មីទាំងនេះ។
ប្រជាជនជាច្រើននៅឡាសែនេហ្គាននេះចិញ្ចឹមជីវិតដោយការដាំនិងលក់ដើមឈើផ្លែ និងដំណាំដទៃទៀត។ ប្រជាជននៅក្នុងសង្កាត់ដែលបានប្រើប្រាស់បង្គន់ស្ងួតនេះលើកដំបូង បានរកឃើញថា គេអាចប្រើប្រាស់ទឹកនោមនិងកំប៉ុសពីក្នុងបង្គន់របស់គេ ធ្វើជាជីសម្រាប់ដើមឈើ។ ពេលអ្នកជិតខាងឃើញដើមឈើដុះធំៗនិងមានសុខភាពល្អ ពួកគេក៏ចង់សាកល្បងបង្គន់ថ្មីនេះដែរដែលវាផ្តល់ជីដោយមិនចំណាយប្រាក់។
ឥឡូវនេះស្ទើរតែគ្រប់គ្នានៅឡាសែនេហ្គាកំពុងប្រើប្រាស់បង្គន់នេះ។ រោងជាងនៅក្នុងតំបន់កំពុងតែមានភាពមមាញឹកក្នុងការផលិតវា ហើយសហគមន៍បានរីកចម្រើនទាំងផ្នែកសុខភាព និងទ្រព្យសម្បត្តិ។
បង្គន់ជីកំប៉ុសធម្មតាសម្រាប់ការដាំដើមឈើ
បង្គន់នេះផលិតជីសម្រាប់ដំណាំដើមឈើ។ វាមានភាពសាមញ្ញក្នុងការសាងសង់ ហើយបន្ទប់របស់វាត្រូវបានធ្វើឲ្យអាចផ្លាស់ទីកន្លែងបាននៅពេលដែលរណ្តៅពេញ។
បង្គន់នេះល្អប្រើបំផុតនៅទីកន្លែងចង់ដាំដើមឈើនិងមានចន្លោះសម្រាប់ដាំ។ វាក៏ល្អសម្រាប់កន្លែងដែលមានទឹកក្រោមដីខ្ពស់ ព្រោះរណ្តៅបង្គន់នេះរាក់។ ការគ្របរណ្តៅបង្គន់ដោយដី និងដាំដើមឈើនៅទីនោះអាចជួយក្នុងការបំបែកកាកសំណល់។
នេះជាមធ្យោបាយដ៏ល្អក្នុងការចាប់ផ្តើមចម្ការឬដើមឈើផ្លែ ឬក៏ដើមឈើដែលមានប្រយោជន៍ដទៃទៀត។ ប្រសិនបើអ្នកមិនមានគម្រោងដាំដើមឈើទេ គួរប្រើបង្គន់ប្រភេទផ្សេងវិញ។
![A woman plants a small tree between a toilet shelter and some larger trees.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/e/e9/EHB_Ch7_page_126-2.png/650px-EHB_Ch7_page_126-2.png)
សាងសង់បង្គន់សាមញ្ញសម្រាប់ដំណាំដើមឈើ
ពង្រាបដីឲ្យស្មើរួចដាក់ររង្វង់ទម្រស៊ីម៉ង់ត៍ត្រង់កន្លែងដែលអ្នកចង់សង់បង្គន់។ ខាងក្នុងរង្វង់ទម្រ ចូរជីករណ្តៅជម្រៅប្រហែល១ម៉ែត្រ។ ទប់រង្វង់ទម្រឲ្យនឹង។ ធ្វើកម្រាលបង្គន់ដាក់ពីលើរណ្តៅនិងរង្វង់ទម្រ។ សាងសង់បន្ទប់ស្រាលមួយដើម្បីបិទបាំងភាពឯកជន និងងាយស្រួលក្នុងការផ្លាស់ប្តូរទីតាំង។
របៀបប្រើប្រាស់និងថែទាំបង្គន់ប្រភេទនេះ
![Women work together to move a toilet shelter over a platform and pit.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/7/74/EHB_Ch7_page_127-1.png/250px-EHB_Ch7_page_127-1.png)
- មុនពេលប្រើប្រាស់ ចូរដាក់ស្លឹកឈើស្ងួត ឬចំបើងទៅក្នុងរណ្តៅ។ វានឹងជួយឲ្យលាមករលួយ។
- បន្ថែមដីដែលមានលាយផេះឬស្លឹកឈើស្ងួតមួយក្តាប់ដៃ ក្រោយប្រើប្រាស់ម្តង។
- នៅពេលគំនរឡើងខ្ពស់ យកឈើកូរវាដើម្បីឲ្យវាធ្លាក់ចុះ។
- ជូតសម្អាតនិងលាងកម្រាលបង្គន់ឲ្យបានញឹកញាប់។ ត្រូវប្រយ័ត្ន កុំឲ្យមានទឹកច្រើនធ្លាក់ចូលក្នុងរណ្តៅ។
- នៅពេលរណ្តៅជិតពេញ ចូរលើកបន្ទប់បង្គន់ កម្រាលបង្គន់ និងរង្វង់ទម្រទៅកន្លែងមួយទៀត។
- បំពេញរណ្តៅដោយដីលាយជាមួយសារធាតុរុក្ខជាតិកម្រាស់១៥សង្ទីម៉ែត្រ។ ច្រើនសប្តាហ៍ក្រោយមក កាកសំណល់ត្រូវបានរងចុះ។ បន្ថែមដីនិងសារធាតុរុក្ខជាតិ ទឹក និងដាក់ដាំដើមឈើ។ ដើមឈើនឹងដុះយ៉ាងល្អ និងមានផ្លែច្រើនដែលមានសុវត្ថិភាព។
- លើកបន្ទប់ កម្រាលបង្គន់ និងរង្វង់ទម្រ ទៅកន្លែងមួយទៀត រួចជីករណ្តៅជាថ្មី និងរៀបចំធ្វើដូចនេះ ឡើងវិញ។
បង្គន់មានរណ្តៅកំប៉ុសពីរ
![Km EHB Ch7 Page 128-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/d/d8/Km_EHB_Ch7_Page_128-1.png/350px-Km_EHB_Ch7_Page_128-1.png)
បង្គន់មានរណ្តៅកំប៉ុសពីរ គឺដូចគ្នាទៅនឹងបង្គន់កំប៉ុសធម្មតាសម្រាប់ដាំដើមឈើដែរ ប៉ុន្តែគេមិនដាំដើមឈើទេ តែគេជីកយកជីកំប៉ុសចេញ ហើយយកទៅ ប្រើប្រាស់នៅសួនច្បារឬនៅស្រែ។ បង្គន់នេះហាក់ដូចជាមានសុវត្ថិភាពចំពោះទឹកក្រោមដីជាង បង្គន់រណ្តៅបុរាណ ដោយសារកាកសំណល់ត្រូវបានលាយជាមួយដីនៅក្នុងរណ្តៅរាក់ ទុកឲ្យស្ងួត និងសម្លាប់មេរោគ បន្ទាប់មកត្រូវបានយកចេញ។
ដើម្បីសាងសង់បង្គន់រណ្តៅកំប៉ុសពីរ
ជីករណ្តៅពីរជម្រៅ១ទៅ១មែ៉ត្រកន្លះ និងទំហំ១ម៉ែត្រ និងឃ្លាតគ្នា៣០សង្ទីម៉ែត្រ។ រៀបជញ្ជាំងឥដ្ឋក្នុងរណ្តៅ ឬដាក់រង្វង់ទម្រចំពោះរណ្តៅទាំងពីរ។ ដាក់កម្រាលបង្គន់និងបន្ទប់សាមញ្ញលើរណ្តៅមួយ ហើយធ្វើគម្របស៊ីម៉ង់ត៍ឬឈើគ្របលើរណ្តៅទី។ ប្រើប្រាស់រណ្តៅទី១ រហូតដល់ជិតពេញ។ គ្រួសារដែលមានគ្នា៦នាក់អាចប្រើរណ្តៅពេញក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។
- ១. ពេលរណ្តៅទីមួយជិតពេញ បំពេញដី៣០សង្ទីម៉ែត្រ រួចគ្របវាដោយបន្ទះក្តារឬស៊ីម៉ង់ត៍។ រួចផ្លាស់ប្តូរទីតាំងបន្ទប់ កម្រាលបង្គន់ ទៅកាន់រណ្តៅទី។ ប្រើប្រាស់វារហូតដល់វាជិតពេញទៀត។
- ២. ទុករណ្តៅទីមួយនៅតែឯង។ ឬក្រោយពីវាបានទុកចោលរយៈពេល២ខែ ដាក់ដីបន្ថែមនិងដាំបន្លែតាមរដូវ ដូចជាប៉េងបោះ នៅលើរណ្តៅតែម្តង។ ដោយសារកាកសំណល់នៅក្នុងរណ្តៅកំពុងតែដំណើរការរលួយ ជាការល្អគួរជៀសវាងដំណាំណាដែលដុះចូលទៅក្នុងដី ដូចជាការុត និងដំឡូងជាដើម។
- ៣. នៅពេលដែលរណ្តៅទីពីរពេញ ត្រូវជីកបញ្ចេញរណ្តៅទីមួយដោយប៉ែល។ ពាក់ ស្រោមដៃ និងលាងសម្អាតដៃក្រោយរៀបចំជីស្រស់នេះ។
- ៤. ទុកដាក់សារធាតុស្ងួតដែលបានមកពីរណ្តៅក្នុងស្បោងចំហរឬធុង សម្រាប់ប្រើ ប្រាស់លើកក្រោយទៀត ឬបន្ថែមវាចូល ទៅក្នុងគំនរជីកំប៉ុសឬក្នុងសួន។ (ដើម្បីឲ្យដឹងថាពេលណាកាកសំណល់រួចរាល់ សូមមើលទំព័រ“នៅពេលណាដែលជីមានសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់”)។ ផ្លាស់ប្តូរទីតាំងបន្ទប់ និងកម្រាលបង្គន់ទៅរណ្តៅទី១វិញ ខណៈដែលរណ្តៅទីពីរកំពុងរង។ និងធ្វើបែបនេះបន្តទៀត។
![Woman shoveling compost into a wheelbarrow.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/f/f4/EHB_Ch7_page_128-2.png/320px-EHB_Ch7_page_128-2.png)
ដើម្បីរក្សាបង្គន់រណ្តៅកំប៉ុសពីរ
- ដាក់ធុងដែលមានដីលាយជាមួយសារធាតុរុក្ខជាតិស្ងួតនៅក្នុងបន្ទប់។ ក្រោយពីការប្រើប្រាស់ម្តងៗ យកមួយក្តាប់បោះចូលទៅក្នុងរណ្តៅ។
- នៅពេលកាកសំណល់ក្នុងរណ្តៅឡើងខ្ពស់ ចូរយកឈើកូរវាឲ្យធ្លាក់ចុះក្រោមវិញ។
- ជូតនិងសម្អាតកម្រាលបង្គន់ឲ្យបានញឹកញាប់។ ត្រូវប្រយ័ត្នកុំឲ្យទឹកចូលទៅក្នុងរណ្តៅច្រើនពេក។
បង្គន់ស្ងួតបង្វែរទឹកនោម
បង្គន់ស្ងួតនេះមិនប្រើប្រាស់រណ្តៅទេ។ វាត្រូវបានសាងសង់ពីលើដី ដូច្នេះវាងាយស្រួលក្នុងការយកកាកសំណល់ចេញ។ វាក៏មានចានបង្គន់ដែលមានថតខណ្ឌដាច់ចេញពីគ្នាមួយសម្រាប់ទឹកនោម និងមួយទៀតសម្រាប់លាមក។ នេះធ្វើឲ្យកាកសំណល់របស់បង្គន់ស្ងួតជានិច្ច ដែលធ្វើឲ្យមេរោគងាប់និងបន្ថយក្លិន។ ធ្វើដូចនេះក៏អាចឲ្យប្រើប្រាស់ទឹកនោមធ្វើជាជីដែរ។ ដោយសារវាត្រូវបានសាងសង់នៅពីលើដី និងរៀបឥដ្ឋទ្រនាប់នៅពីក្រោម ដូច្នេះបង្គន់ដែលសង់បានត្រឹមត្រូវនឹងមិនចម្លងរោគទៅទឹកនៅក្រោមដីនោះទេ។
ការសាងសង់បង្គន់ស្ងួតមានតម្លៃថ្លៃជាងបង្គន់រណ្តៅ។ ការប្រើប្រាស់ដោយសុវត្ថិភាពតម្រូវឲ្យមានការហ្វឹកហ្វឺន ព្រោះវាត្រូវបានប្រើប្រាស់ខុសពីបង្គន់រណ្តៅនិងបង្គន់ចាក់ទឹក។ ហើយវាត្រូវការការងារមួយចំនួនដើម្បីថែរក្សាវាឲ្យបានល្អ។ ប៉ុន្តែវាប្រសើរណាស់ចំពោះប្រជាជនដែលចង់បង្កើតជីពីកាកសំណល់របស់ខ្លួន។ វាក៏ជាជម្រីសដ៏ល្អនៅទីកន្លែងដែល ៖
- ទឹកក្រោមដីមានកម្រិតខ្ពស់ពេក មិនអាចប្រើបង្គន់រណ្តៅបាន។
- ទឹកជំនន់ញឹកញាប់។
- ដីមានសភាពរឹងពិបាកជីក។
- ប្រជាជនត្រូវការបង្គន់ជាអចិន្ត្រៃយ៍នៅក្នុងឬនៅក្បែរផ្ទះរបស់គេ។
បង្គន់ស្ងួតមានថតពីរ
បង្គន់នេះមានថតពីរដែលលាមកត្រូវបានបំបែកជាជីមានសុវត្ថិភាព។ ថតមួយត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាបង្គន់ ចំណែកឯលាមកដែលនៅផ្នែកម្ខាងទៀតទុកឲ្យស្ងួតនិងកាត់បំបែក។ មានចានបង្គន់ពិសេសសម្រាប់បុរសនិងស្ត្រី ដែលញែកទឹកនោមចេញពីលាមក។ ទឹកនោមហូរចេញតាមបំពង់ចូលទៅក្នុងធុងមួយនៅខាងក្រៅបង្គន់។ ប្រហែលជាមួយឆ្នាំក្រោយ លាមកស្ងួតត្រូវបានយកចេញ និងដាក់ចូលទៅក្នុងគំនរជីកំប៉ុស ឬប្រើប្រាស់នៅក្នុងដីស្រែចម្ការឬសួនច្បារ។ ចំណែកទឹកនោមដែលប្រមូលបានអាចត្រូវលាយជាមួយទឹកដើម្បីប្រើប្រាស់ធ្វើជាជី។) ។
ផ្នែកផ្សេងៗនៃបង្គន់ស្ងួតថតពីរ
![EHB Ch7 page 129-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/5/50/EHB_Ch7_page_129-1.png/675px-EHB_Ch7_page_129-1.png)
វិធី៣យ៉ាងក្នុងការសាងសង់បង្គន់ស្ងួត
វិធីទាំងបីសុទ្ធតែមានគោលពីស៊ីម៉ង់ត៍ ឥដ្ឋ ឬសម្ភារៈមិនជ្រាបទឹកដទៃទៀត ដែលមានផ្នែកផ្សេងៗដូចនេះ ៖
![EHB Ch7 Page 130-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/2/23/EHB_Ch7_Page_130-1.png/400px-EHB_Ch7_Page_130-1.png)
ចំពោះប្រភេទទាំងបី សាងសង់បន្ទប់ និងកាំជណ្តើរ។ ភ្ជាប់ទ្វារនៅផ្នែកខាងក្រោយ(បៀកបន្ទះស៊ីម៉ង់ត៍ភ្ជាប់នៅកន្លែងនោះដោយប្រើបាយអរកំបោរ ជាប់បានយ៉ាងល្អ)។ ទាញទុយោញែកទឹកនោមចេញមកក្រៅតាមប្រហោងនៅនឹងគោលបង្គន់ទៅកាន់ថូរទឹកនោម ឬរណ្តៅបង្ហូរ ឬចូលទៅក្នុងសួន ដើម្បីធ្វើជាជីសម្រាប់ដី។ | |||
ប្រភេទបង្គន់ | ១. សម្រាប់អង្គុយដូចជើងម៉ា់![]() |
២. ស˔ប់អង្គុយ ដូ ចជើងម៉់ា...![]() |
៣. ...ឬមានចានបង្គន់![]() |
---|---|---|---|
សាងសង់គោលបង្គន់ | ![]() |
![]() |
![]() |
ទុកចន្លោះនៅលើជញ្ជាំង ខណ្ឌ សម្រាប់ដាក់កំប៉ុងញែកទឹក នោម ឲ្យធ្វើការជាមួយថតទាំងពីរ។ | គ្របពីលើគោលទាំងមូលដោយឈើឬស៊ីម៉ង់ត៍ ក្នុងកម្រិតកម្ពស់កម្រាលបង្គន់ ដោយទុកប្រហោងនៅលើថតនីមួយ។ | ||
ការញែកទឹកនោម | ![]() |
![]() |
![]() |
កាត់ផ្នែកក្រោមនៃធុងទឹក២០លីត្រ។ ភ្ជាប់វាដាំក្បាលចុះក្រោម នៅចន្លោះជញ្ជាំងខណ្ឌថតទាំងពីរ។ ភ្ជាប់ទុយោទៅនឹងចំពួយដបសម្រាប់ញែកទឹកនោម ដោយប្រាកដថាគ្មានការធ្លាយចេញនៅត្រង់កន្លែងភ្ជាប់នោះ។ ដាក់សំណាញ់ក្នុងធុងនោះ ដើម្បីឃាត់លាមក និងរបស់ផ្សេងទៀតកុំឲ្យធ្លាក់ចូល។ | កាត់ផ្នែកក្រោម និងផ្នែកចំហៀងរបស់ដបប្លាស្ទិក។ ភ្ជាប់ទុយោទៅក្បាលដបសម្រាប់ញែកទឹកនោម។ ដាក់សំណាញ់ក្នុងដបសម្រាប់ឃាត់លាមក និងរបស់ផ្សេងទៀត កុំឲ្យធ្លាក់ចូល។ | ចានបង្គន់ញែកទឹកនោម អាចត្រូវបានផលិត ឬទិញនៅកន្លែងណាមួយ។ ប្រសិនបើមានលក់ នោះវាកាន់តែងាយស្រួលក្នុងការដំឡើងនិងប្រើប្រាស់។ | |
បញ្ចប់គោលបង្គន់ | ![]() |
![]() |
![]() |
កាត់ប្រហោងវែងនៅលើកម្រាលបង្គន់ ដោយឲ្យដបដែលមានក្បាលចុះក្រោមនៅចំកណ្តាល។ ដូច្នេះទឹកនោមហូរចូលទៅក្នុងដប ចំណែកឯលាមកចូលទៅក្នុងថត តាមចុងម្ខាងទៀតរបស់ប្រហោង។ ដាក់គម្របបិតពាក់កណ្តាលលើថតដែលមិនបានប្រើប្រាស់។ | ភ្ជាប់ប្រដាប់ញែកទឹកនោមទៅកាន់ផ្នែកខាងមុខនៃប្រហោងនីមួយ។ ដាក់ប្រដាប់អង្គុយរបស់បង្គន់ពីលើរន្ធ។ | ដាក់ចានបង្គន់ញែកទឹកនោមទៅលើរន្ធមួយ និងបិទរន្ធមួយទៀត រហូតដល់វាត្រូវបានប្រើប្រាស់រួច។ | |
សាងសង់បន្ទប់ | ![]() កុងតឺន័រ
|
![]() ទុយោ
|
![]() |
ទឹកនោមត្រូវបានប្រមូល ចូលទៅក្នុងថូ ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាជី)......ឬត្រូវបាននាំចូលទៅ ក្នុងរណ្តៅចម្រោះ តាមរយៈទុយោ |
របៀបប្រើប្រាស់ និងថែទាំបង្គន់ស្ងួតថតពីរ
![EHB Ch7 page 132-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/3/3f/EHB_Ch7_page_132-1.png)
- ត្រូវប្រាកដថាមិនមានទឹកចូលទៅក្នុងថតផ្នែកដាក់លាមកទេ។
- ប្រសិនបើកាកសំណល់ក្នុងបង្គន់បានសើម ត្រូវបន្ថែមសារធាតុស្ងួតថែមទៀត។
- ប្រសិនបើបង្គន់មានក្លិនអាក្រក់ បន្ថែមសារធាតុស្ងួតថែមទៀត និងប្រាកដថាបំពង់រន្ធខ្យល់មិនស្ទះ។
- ពេលដែលគំនរលាមកឡើងខ្ពស់ ត្រូវយកឈើកូរវាឲ្យធ្លាក់ចុះវិញ។
- ពេលដែលថូទឹកនោមពេញ ចាក់វាចេញ និងប្រើប្រាស់ជាជី)។
- ពេលថតបង្គន់មួយពេញ ប្រើថតមួយផ្សេងទៀត។ ត្រូវប្រាកដថាថតដែលមិនប្រើប្រាស់ត្រូវបានគ្របគម្រប។
- ជាការល្អបំផុតគួរទុកលាមកក្នុងនោះរយៈពេល១ឆ្នាំពេញ។ ក្រោយពី១ឆ្នាំ ឬពេលដែលថតទី២ពេញ ត្រូវបញ្ចេញកាកសំណល់ក្នុងថតទីមួយ រួចប្រើប្រាស់វាឡើងវិញ។
មិនត្រូវដាក់សំរាមទៅក្នុងបង្គន់ទេ
![]() |
មិនត្រូវដាក់សំរាមទៅក្នុងបង្គន់ទេ |
ដើម្បីឲ្យបង្គន់អេកូឡូហ្សីដំណើរការ គេត្រូវប្រើប្រាស់តែ កាកមនុស្សប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះស្ត្រីដែលមានរដូវ អាចប្រើប្រាស់បង្គន់នេះបានដោយសុវត្ថិភាព។ ប៉ុន្តែសំឡីអនាម័យ និងផលិតផលដទៃទៀត មិនត្រូវដាក់ក្នុងបង្គន់នោះទេ។
បង្គន់អេកូឡូហ្សីមិនអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីបោះចោលវត្ថុ ដែលមិនរលួយ ដូចជាកំប៉ុង ដប ប្លាស្ទិក ដុំសំឡី ឬក្រដាសច្រើននោះទេ។ អាចប្រើប្រាស់ក្រដាសតិចតួចបាន ស្លឹកឈើ អាចម៍រណា សារធាតុរុក្ខជាតិដទៃទៀត ដោយសារសារធាតុទាំងអស់នេះអាចរលួយជាដី។
នៅពេលណាដែលជីមានសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់
កាកសំណល់នៃបង្គន់ស្ងួតអាចត្រូវបានយកចេញនៅពេលដែលវាស្ងួតនិងមានក្លិនតិចតួចឬគ្មាន។ ដើម្បីឲ្យបានដូចនេះ គេត្រូវរក្សាវាឲ្យស្ងួតនៅក្នុងថតបង្គន់ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។
នៅពេលអ្នកគិតថាកាកសំណល់អាចយកចេញបានហើយ ចូរបើកទ្វារថត។ ប្រសិនបើវានៅសើម នោះត្រូវថែមសារធាតុរុក្ខជាតិស្ងួត ឬដីលាយជាមួយផេះ ហើយទុកវាជាច្រើនសប្តាហ៍ថែមទៀត។ ប្រសិនបើវាស្ងួតនិងមិនមានក្លិនខ្លាំង នោះបញ្ជាក់ថាវាអាចយកចេញបានហើយ។ យកវាចេញដោយប្រើប៉ែល។
![]() |
![]() |
យកកាកសំណល់ស្ងួតប្រើជាជី | ជាការសំខាន់ត្រូវពាក់ស្រោមដៃ និងស្បែកជើងក្នុងពេលប្រើប្រាស់កាកសំណល់មនុស្ស និងលាងដៃឲ្យស្អាតក្រោយពីយកកាកសំណល់ចេញ។ |
ក្រោយពីទុកឲ្យស្ងួតរយៈពេល១ឆ្នាំ មេរោគមួយចំនួនធំនឹងងាប់ ហើយជីកាកសំណល់នេះគួរតែមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ដាក់ក្នុងដីសួនច្បារ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានការសង្ស័យ កាកសំណល់អាចត្រូវបានរក្សាទុកនៅក្នុងធុងឬបាវចំហរ នៅកន្លែងដែលស្ងួតនិងមានពន្លឺថ្ងៃ ឬក៏ដាក់វាចូលទៅក្នុងគំនរជីកំប៉ុស។
ជីទឹកនោម
កសិករខ្លះបានប្រើទឹកនោមលាយជាមួយទឹក ធ្វើជាជី ដោយសារទឹកនោមមានផ្ទុកសារធាតុចិញ្ចឹមដ៏មានតម្លៃ ដូចជាអាសូត ផូស្វ័រ ដែលអាចជួយឲ្យរុក្ខជាតិដុះលូតលាស់។ ចំពោះការរៀបចំ ទឹកនោមមានសុវត្ថិភាពច្រើនជាងលាមក ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី សារធាតុចិញ្ចឹមដូចគ្នានេះដែលធ្វើឲ្យវាជាជីដ៏ល្អនោះ ក៏អាចបំពុលដល់ប្រភពទឹកដែរ។ ដូចគ្នានេះដែរ ទឹកនោមអាចផ្ទុកជំងឺដង្កូវក្នុងឈាម។ ដោយហេតុនេះហើយ ជាការសំខាន់គឺមិនត្រូវចាក់ទឹកនោមចូលទៅក្នុងប្រភពទឹក ឬក្បែរទីកន្លែងដែលប្រជាជនងូតឬផឹកទេ។
របៀបផលិតជីទឹកនោមបែបសាមញ្ញ
រក្សាទុកទឹកនោមពីរបីថ្ងៃក្នុងធុងបិទជិត។ ធ្វើបែបនេះនឹងសម្លាប់មេរោគទាំងអស់ដែលមាននៅក្នុងទឹកនោម និងបង្ការមិនឲ្យសារធាតុចិញ្ចឹមភាយចេញទៅក្នុងខ្យល់។
ដើម្បីបង្កើតជាជី លាយទឹក៣ភាគ ជាមួយទឹកនោម១ភាគ។ អ្នកអាចផ្តល់ជីដល់រុក្ខជាតិដោយការស្រោចទឹកនោមលាយហើយនេះ ចំនួនបីដងក្នុងមួយសប្តាហ៍។
![]() |
ទឹកបីថូ លាយទឹកនោម១ថូ = ជីមានសុវត្ថិភាព |
រុក្ខជាតិដែលផ្តល់ជីជាទឹកនោមនេះ អាចលូតលាស់ ល្អដូចប្រើជីគីមីដែរ ប៉ុន្តែត្រូវការទឹកតិចជាង។ រុក្ខជាតិដែលលូតលាស់ល្អបំផុត គឺរុក្ខជាតិដែលយើងអាចបរិភោគស្លឹកវាបាន ដូចជា ស្ពៃ ឬបន្លែស្លឹកពណ៌បៃតងចាស់ដទៃទៀត។ ត្រូវលាងសម្អាតដៃរបស់អ្នកជានិច្ច បន្ទាប់ពីរៀបចំទឹកនោមរួច។
របៀបបង្កើតជីទឹកនោមឡើងមេ ឬឡើងជូរ
បន្ថែមជីកំប៉ុសទៅក្នុងទឹកនោម ដោយទុកឲ្យល្បាយទាំងនេះឡើងរលួយ និងឡើងជូរ អាចបង្កើតបានជាជីថ្មីមួយសម្រាប់ដាំដំណាំ។
- ១. យកទឹកនោមពីបង្គន់ស្ងួត។ ក្នុងទឹកនោមមួយលីត្រ ចូរបន្ថែមដីជីជាតិ ឬជីកំប៉ុស១ស្លាបព្រា។
- ២. ទុកល្បាយនេះចំហរចោលក្នុងរយៈពេល៤សប្តាហ៍។ វានឹងធ្វើឲ្យមានក្លិនអាក្រក់ ដូច្នេះគួរដាក់វានៅត្រង់កន្លែងដែលឆ្ងាយពីមនុស្ស។ ល្បាយទឹកនោមនេះនឹងឡើងមេ និងប្រែពណ៌ត្នោត។
- ៣. ដាក់ស្លឹកឈើស្ងួត ចំបើង ឬក៏សារធាតុរុក្ខជាតិស្ងួតផ្សេងទៀត ក្នុងធុងធំមួយ។ ក្រាលបាតធុងដោយប្លាស្ទិកក្រាស់ ដើម្បីបង្ការកុំឲ្យទឹកជ្រាបតាមរន្ធនៅផ្នែកខាងក្រោម។
- ៤. ចាក់ទឹកនោមឡើងមេចូល។ ល្អបំផុតគឺលាយសារធាតុរុក្ខជាតិ៧ភាគ ជាមួយទឹកនោម១ភាគ (ប្រហែល៣លីត្រទឹកនោម ជាមួយសារធាតុរុក្ខជាតិ៣០សង្ទីមែត្រគូប)។
- ៥. ក្រាលពីលើដោយស្រទាប់ដីស្តើង(មិនលើសពី១០សង្ទីមែត្រ)។ ដាំគ្រាប់ពូជ ឬដាំកូនឈើបណ្តុះ។
- ៦. ស្រោចទឹករៀងរាល់២ថ្ងៃម្តង ដោយទឹកនោម១ភាគលាយជាមួយទឹក១០ភាគ។ (នេះគឺជាល្បាយស្រាលជាងល្បាយដែលបានប្រាប់ពីខាងលើ ដោយសារតែវាត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងធុងដែលបិទពីខាងក្រោមជិត មិនមែននៅក្នុងសួនច្បារ ឬនៅវាលស្រែ)។ សារធាតុរុក្ខជាតិស្ងួតនឹងក្លាយទៅជាជីយ៉ាងល្អក្នុងរយៈពេល១០ទៅ១២ខែ។
ដីថ្មីអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ដាំដំណាំ។
បង្គន់ស្ងួតដែលមានការកែលម្អនិងកែតម្រូវ
បង្គន់ដែលបានបង្ហាញក្នុងសៀភៅនេះ គ្រាន់តែជាជម្រើសខ្លះៗនៃអនាម័យអេកូឡូហ្សីតែប៉ុណ្ណោះ។ វាអាចត្រូវបានកែលម្អនិងកែតម្រូវតាមសេចក្តីត្រូវការខុសៗគ្នាក្នុងសហគមន៍។ វត្ថុមួយចំនួនដែលនឹងធ្វើឲ្យបង្គន់ស្ងួតកាន់តែមានដំណើរការល្អ មាន ៖
![EHB Ch7 page 135-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/c/cd/EHB_Ch7_page_135-1.png/350px-EHB_Ch7_page_135-1.png)
- កម្តៅពីព្រះអាទិត្យ នឹងជួយឲ្យកាកសំណល់រលួយ។ សាងសង់បង្គន់ដោយដាក់ឲ្យថតទ្វារបែរទៅរកព្រះអាទិត្យ និងលាបថ្នាំទ្វារពណ៌ខ្មៅ។ នេះនឹងធ្វើឲ្យថតឡើងកម្តៅ បង្កើនចរន្តខ្យល់ និងសម្លាប់មេរោគបានកាន់តែឆាប់។
- ចរន្តខ្យល់ច្រើន ក៏នឹងជួយឲ្យកាកសំណល់រលួយដែរ។ ការក្រាលឫស្សី ដើមពោត មែកឈើ ឬសារធាតុរុក្ខជាតិស្ងួតផ្សេងទៀតនៅបាតថតនៅមុនពេលប្រើប្រាស់ នឹងជួយឲ្យមានចរន្តខ្យល់ឆ្លងកាត់លាមក ធ្វើឲ្យលាមកកាន់តែឆាប់ស្ងួត។
បង្គន់លាងដែលមានរណ្តៅរុក្ខជាតិ
ប្រជាជននៅប្រទេសឥណ្ឌាបានកែតម្រូវបង្គន់ស្ងួត ដោយធ្វើឲ្យទឹកនោម និងទឹកលាងរួច ហូរចូលទៅក្នុងរណ្តៅរុក្ខជាតិ។
![EHB Ch7 page 135-2.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/5/52/EHB_Ch7_page_135-2.png/675px-EHB_Ch7_page_135-2.png)