Hesperian Health Guides
ការចោលកាកសំណល់គីមីដោយសុវត្ថិភាព
វិគី ព័ត៌មាន សុខភាព > សៀវភៅណែនាំសម្រាប់សហគមន៍ស្តីអំពីសុខភាពបរិស្ថាន > ១៩. កាកសំណល់នៃការថែទាំសុខភាព > ការចោលកាកសំណល់គីមីដោយសុវត្ថិភាព
មាតិកា
សារធាតុគីមីដែលត្រូវបានប្រើសម្រាប់សម្អាតនិងរម្ងាប់មេរោគ
ទឹកសាវែលអាចត្រូវបានពង្រាវនិងចាក់ទៅក្នុងរណ្តៅចម្រោះ។ សូលុយស្យុងអ៊ីដ្រូហ្សែនពីរ៉ុកស៊ីត អាចចោលបានដោយមិនបាច់រម្ងាប់មេរោគទេ។ អ្នកអាចចាក់វាទៅក្នុងលូបង្ហូរឬបង្គន់ដោយសុវត្ថិភាព។
![A man wears boots, gloves and a mask while pouring liquid from one container into another.](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/0/01/EHB_Ch19_Page_440-1.png/180px-EHB_Ch19_Page_440-1.png)
គ្លុយតារ៉ាល់ដេអ៊ីត និងហ្វ័រម៉ាល់ដេអ៊ីត អាចបណ្តាលឲ្យមានមហារីកនិងការស្លាប់។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមណ្ឌលសុខភាពរបស់អ្នក ប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីទាំងនេះសម្រាប់រម្ងាប់មេរោគនិងសម្អាត អ្នកមានវិធីខ្លះដើម្បីចោលវាឲ្យមានសុវត្ថិភាព។ ដើម្បីរម្ងាប់មេរោគក្នុងគ្លុយតារ៉ាល់ដេអ៊ីត ឬហ្វ័រម៉ាល់ដេអ៊ីត សម្រាប់បោះចោល ចូរបន្ថែមសូលុយស្យុងសូដាដែលកាត់(សូដ្យូមអ៊ីដ្រុកស៊ីត(sodium hydroxide)) ដើម្បីកែប្រែកម្រិតអាស៊ីត(pH)របស់វា។ វាស់កម្រិតpH ដោយប្រើក្រដាសវាស់ជាតិអាស៊ីត(litmus paper) ឬឧបករណ៍វាស់កម្រិតpH។ បន្ថយកម្រិតpHឲ្យនៅ១២ រួចទុកវារយៈពេលយ៉ាងតិច៨ម៉ោង។ បន្ទាប់មក ចូរបន្ថែមអាស៊ីតអ៊ីដ្រូក្លរិចhydrochloric acid (HCl)) ដើម្បីបន្ថយកម្រិតpHឲ្យនៅធម្មតា(pH ៧)។ ប្រសិនបើអ្នកគ្មានសម្ភារៈដើម្បីធ្វើឲ្យគ្លុយតារ៉ាល់ដេអ៊ីត ឬហ្វ័រម៉ាល់ដេអ៊ីត មានសុវត្ថិភាពក្នុងការបោះចោលទេ សូមកុំប្រើវា — វាគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។ បន្ទាប់ពីដំណើរនេះរួច អ្នកអាចចាក់វាទៅក្នុងរណ្តៅចម្រោះដោយសុវត្ថិភាព
អាស៊ីតកាបូលិក(Carbolic acid)ដែលត្រូវបានប្រើសម្រាប់ធ្វើស្ទេរីលលើក្រណាត់កម្រាល បង្កបញ្ហាដង្ហើមនិងស្បែក។ បុគ្គលិកសុខាភិបាលគួរពាក់សម្លៀកបំពាក់ការពារ រួមទាំងវ៉ែនតានិងម៉ាស់ នៅពេលប្រើប្រាស់ឬចោលអាស៊ីតកាបូលិក។ គួរចាក់កាកសំណល់ទឹក ទៅក្នុងសូលុយស្យុងសូដ្យូមអ៊ីដ្រុកស៊ីត បន្ទាប់មកចាក់វាចោលក្នុងរណ្តៅចម្រោះ។
បារត
![EHB Ch19 Page 440-2.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/1/1a/EHB_Ch19_Page_440-2.png/40px-EHB_Ch19_Page_440-2.png)
បារតគឺជាសារធាតុរាវពណ៌ទឹកប្រាក់ នៅក្នុងទែម៉ូម៉ែត្រ។ វាក៏មានប្រើនៅក្នុងឧបករណ៍ពេទ្យផ្សេងទៀតដែរ ដូចជានៅក្នុងនាឡិកាវាស់ដែលភ្ជាប់ជាមួយឧបករណ៍វាស់សម្ពាធឈាម ក៏ដូចជានៅក្នុងថ្មពិលនិងអំពូលភ្លើង។
បារតគឺជាលោហៈធ្ងន់ដែលពុលយ៉ាងខ្លាំង។ ការស្រូបវាចូលតាមស្បែកឬដកដង្ហើមចូលសូម្បីតែបន្តិច ក៏អាចធ្វើឲ្យខូចសរសៃប្រសាទ ក្រលៀន សួត ខួរក្បាល និងបណ្តាលឲ្យមានទារកពិការពីកំណើតផងដែរ។
យើងមិនអាចបំផ្លាញបារតដោយការដុតទេ។ ជាការពិត ការដុតបារិត នឹងប្រែក្លាយវាជាឧស្ម័នដែលរឹតតែ គ្រោះថ្នាក់។
![EHB Ch19 Page 441-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/e/e1/EHB_Ch19_Page_441-1.png/200px-EHB_Ch19_Page_441-1.png)
វិធីល្អបំផុតដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ពីបារត គឺត្រូវប្រើប្រាស់សម្ភារៈដែលមានជាតិបារត ឲ្យបានតិចបំផុតតាមដែលអាច។ ប្រសិនបើអាច ត្រូវដាក់ឧបករណ៍ដែលមានជាតិបារត នៅលើចានទម្រធ្វើពីលោហៈ ដូច្នេះបើវាបែក បារតនឹងមិនជ្រាបចូលក្នុងផ្ទៃឈើ ដូចជាតុឬកម្រាលក្តារទេ។ គួរប្រើទែម៉ូម៉ែត្រដែលគ្មានជាតិបារត ប្រសិនបើវាមាននៅក្នុងតំបន់របស់អ្នក។
របៀបសម្អាតបារតដែលកំពប់
![EHB Ch19 Page 441-2.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/8/8c/EHB_Ch19_Page_441-2.png/220px-EHB_Ch19_Page_441-2.png)
នៅពេលទែម៉ូម៉ែត្រ ឬវត្ថុដទៃទៀតដែលមានជាតិបារត បែកធ្លាយ ជាតិបារតនឹងរាយប៉ាយក្នុងបំណែកតូច។ កុំឲ្យមនុស្សនិងសត្វ ចូលទៅក្នុងកន្លែងដែលបារតកំពប់។ បិទម៉ាស៊ីនកម្តៅ កង្ហារ ឬម៉ាស៊ីនត្រជាក់ រួចបើកបង្អួចឲ្យខ្យល់ចូល។ ដើម្បីសម្អាតបារតដែលកំពប់ អ្នកនឹងត្រូវការស្រោមដៃ បំពង់បន្តក់ភ្នែក ក្រដាសរឹង២សន្លឹក ថង់ប្លាស្ទិក២ បង់ស្អិត ពិល និងកែវមានទឹក។
ដើម្បីប្រមូលបារតដោយសុវត្ថិភាព ៖
- ១ . កុំប៉ះបារត។ បើកបង្អួចឬទ្វារ។
- ២. ដោះនាឡិកានិងគ្រឿងអលង្ការចេញ។ បារតតោងលើលោហៈទាំងនោះ។
- ៣. បញ្ចាំងពិលលើកន្លែងកំពប់ ដើម្បីងាយមើលបារត ទោះបីក្នុងពេលថ្ងៃក៏ដោយ។
- ៤. ពាក់ស្រោមដៃដែលធន់នឹងសារធាតុគីមី បើមាន។ ប្រសិនបើអ្នកមានតែស្រោមដៃកៅស៊ូ គួរពាក់វាយ៉ាងតិច២ជាន់។
- ៥ . យកក្រដាសរឹងកៀរបារតគរមួយដុំ។
- ៦. យកបំពង់បន្តក់ភ្នែក មកបឺតស្រូបបារត រួចដាក់បារតទៅក្នុងកែវមានទឹក។
- ៧. យកបង់ស្អិតបិទលើបារតដែលនៅសល់។
- ៨. ដាក់បង់ស្អិត បំពង់បន្តក់ភ្នែក ស្រោមដៃ និងក្រដាសរឹង ទៅក្នុងថង់ប្លាស្ទិក។
- ៩. បិទស្លាកសញ្ញាលើថង់ថា “កាកសំណល់បារត” រួចដាក់ថង់នេះទៅក្នុងប្រអប់កញ្ចក់មួយដែលមានទឹកខាងក្នុង។
- ១០. បិទប្រអប់នេះឲ្យជិតនិងធ្វើសញ្ញាសម្គាល់វាឲ្យច្បាស់។ ដាក់វាក្នុងថង់ប្លាស្ទិកមួយទៀត។
- ១១. ចោលថង់ប្លាស្ទិកនេះតាមរបៀបដែលចោលកាកសំណល់ពុល។
ថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិក និងថ្នាំដទៃទៀត
ថ្នាំពេទ្យចាស់ៗ គឺជាកាកសំណល់គីមីមួយប្រភេទទៀតដែលចាំបាច់ត្រូវចោលដោយសុវត្ថិភាព។ ការចោលថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិចនិងថ្នាំដទៃទៀតឲ្យមានសុវត្ថិភាព គឺមានន័យថាដាក់វាឲ្យនៅឆ្ងាយពីប្រភពទឹក និងឲ្យនៅឆ្ងាយពីមនុស្សដែលរៀបចំវា។ ជាអកុសល មណ្ឌលសុខភាព ឱសថស្ថាន និងក្រុមហ៊ុនផលិតថ្នាំពេទ្យ ច្រើនតែចោលថ្នាំចាស់ៗដោយគ្មានសុវត្ថិភាព គឺចោលក្នុងរណ្តៅសំរាមចំហរ ក្នុងផ្លូវទឹក ឬក្នុងលូបង្ហូរ។
នោះពេលថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកត្រូវបានចោលទៅក្នុងបរិស្ថាន វាអាចធ្វើឲ្យមនុស្ស សត្វ និងសូម្បីតែមេរោគដែលចូលមកប៉ះពាល់នឹងថ្នាំទាំងនេះ មានភាពស៊ាំនឹងថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិក។ មានន័យថា នៅពេលអ្នកជំងឺលេបថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកដើម្បីប្រយុទ្ធជាមួយការបង្ករោគ ថ្នាំទាំងនេះនឹងមិនសូវមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះវាអាចសម្លាប់មេរោគបានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
ទិញនិងប្រើប្រាស់ថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកបន្តិចបន្តួច
![EHB Ch19 Page 442-1.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/a/a7/EHB_Ch19_Page_442-1.png/150px-EHB_Ch19_Page_442-1.png)
សូមកុំប្រើថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកចំពោះជំងឺណាដែលវាមិនអាចព្យាបាលសះស្បើយ។ (សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរបៀបប្រើប្រាស់ថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិក សូមមើលសៀវភៅ ទីណាគ្មានវេជ្ជបណ្ឌិត ទំព័រ៥៥ទៅ៥៨ និងសៀវភៅ ការជួយបុគ្គលិកសុខាភិបាលឲ្យរៀន នៅជំពូក១៩)។ នៅពេលមណ្ឌលសុខភាពរបស់អ្នក ទិញថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកក្នុងបរិមាណដែលត្រូវការ នោះនឹងមានថ្នាំបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបោះចោលដោយសារវាចាស់។
យកថ្នាំហួសកាលកំណត់ប្រើប្រាស់ ទៅឲ្យរោងចក្រផលិតវិញ
ក្រុមហ៊ុនផលិតថ្នាំពេទ្យ មានឧបករណ៍សម្រាប់ចោលថ្នាំអង់ទីប៊ីយោទិកនិងថ្នាំផ្សេងទៀតដែលហួសកាលកំណត់ប្រើប្រាស់ យ៉ាងមានសុវត្ថិភាព ហើយពួកគេគួរធ្វើបែបនេះមែន។ ប្រសិនបើអ្នកមិនអាចយកថ្នាំទៅក្រុមហ៊ុនផលិតវិញទេ អ្នកនៅតែមានវិធីចោលវាដោយសុវត្ថិភាព។
វិធីចោលថ្នាំពេទ្យដោយសុវត្ថិភាព
![Km EHB Ch19 Page 442-2.png](https://pool.hesperian.org/w/images/thumb/f/fd/Km_EHB_Ch19_Page_442-2.png/120px-Km_EHB_Ch19_Page_442-2.png)
- ១. ពាក់ស្រោមដៃ វ៉ែនតាសុវត្ថិភាព និងម៉ាស់ការពារធូលី។
- ២. កិនបំបែកថ្នាំគ្រាប់។ លាយម្សៅថ្នាំដែលកិនម៉ត់ ជាមួយស៊ីម៉ង់ត៍។
- ៣. បន្ថែមទឹក រួចលញ់ស៊ីម៉ង់ត៍ជាដុំមូល។
- ៤. កប់ដុំស៊ីម៉ង់ត៍ទាំងនេះនៅក្នុងរណ្តៅកាកសំណល់បិទជិត។