Hesperian Health Guides

របាំងវ័ណ្ឌវង់

នៅក្នុងជំពូកនេ:


Contoured hills.

ប្រសិនបើអ្នកអាចធ្វើផ្លូវមួយឆ្លងកាត់តាមជម្រាលភ្នំ ដែលអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកធ្វើដំណើរពីម្ខាងទៅម្ខាងភ្នំ ខណៈដែលរក្សាកម្រិតកម្ពស់នៅលើជម្រាលភ្នំដដែល នោះអ្នកកំពុងដើរតាមខ្សែវ័ណ្ឌវង់នៅលើជម្រាលភ្នំហើយ។ របាំងដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងតាមខ្សែវ័ណ្ឌវង់ទាំងនេះ ដូចជាជញ្ជាំង ពំនូក ស្មៅឬគុម្ពោតជាជួរ ឬប្រឡាយ បង្ការដីមិនឲ្យហូរដាច់ដោយសារខ្យល់និងទឹកភ្លៀង។ របាំងទាំងនេះក៏ជួយទឹកហូរចុះក្រោមយឺតៗ បំបែកខ្សែទឹកឲ្យស្រោចសព្វដី និងជ្រាបទៅក្នុងដី។ ការភ្ជួរដីតាមបណ្តោយខ្សែវ័ណ្ឌវង់ ជាជាងការភ្ជួរពីលើភ្នំចុះមកក្រោម ជួយបន្ថយទឹកហូរលើដី និងតម្រង់ទឹកឆ្ពោះទៅកាន់ដំណាំរបស់អ្នក។ ឧបករណ៍មួយដែលហៅថា ឧបករណ៍វាស់កម្រិតកម្ពស់រាងអក្សរA អាចជួយអ្នកឲ្យរកឃើញខ្សែវ័ណ្ឌវង់នៅលើដីរបស់អ្នក ដើម្បីអាចសាងសង់របាំងវ័ណ្ឌវង់បាន។

វិធីបង្កើតឧបករណ៍វាស់កម្រិតកម្ពស់រាងអក្សរA

ឧបករណ៍វាស់កម្រិតកម្ពស់រាងអក្សរA គឺជាឧបករណ៍ដែលអាចជួយអ្នកឲ្យស្វែងរកខ្សែវ័ណ្ឌវង់។ ប្រើប្រាស់សម្ភារៈទាំងនេះ ៖

  • ឈើមាំ២ដើមប្រវែងប្រហែល២ម៉ែត្រ និងមានកម្រាស់២ស.ម សម្រាប់ធ្វើជាជើង, ហើយនិងឈើមួយទៀតប្រហែល១ម៉ែត្រសម្រាប់ធ្វើជាធ្នឹម។
  • ដែកគោលវែង៣ដើម ដែលអាចវាយចូលឈើ២ដើមហើយនៅសល់សាច់ដែកគោលសម្រាប់ព្យួរ។
  • ដបដែលមានគម្របមួល ឬដុំថ្មដែលមានទម្ងន់ប្រហែលកន្លះគីឡូក្រាម។
  • ខ្សែប្រហែល២ម៉ែត្រ ចងភ្ជាប់នៅចុងដែកគោលខាងលើ។
  • ខ្មៅដៃ ឬប៊ិច, ញញួរ ឬដុំថ្ម, កាំបិតមុខវែង ឬរណា, និងបន្ទះម៉ែត្រ។

A man nailing the legs of an A-frame level.
  1. ១. ចងជើងទាំងពីរជារាងត្រីកោណ។ ប្រសិនបើអ្នកវាយដែកគោលភ្ជាប់វាចូលគ្នា ត្រូវទុកក្បាលដែកគោលឲ្យនៅសល់ខ្លះ ព្រោះអ្នកនឹងប្រើវា។
  2. ២. ភ្ជាប់ឈើធ្នឹមទៅជើងទាំងពីរ។
  3. 2 men fastening a weight to an A-frame level.

  4. ៣ . ភ្ជាប់ដបឬថ្មជាមួយខ្សែ។ ចងចុងខ្សែម្ខាងទៀតទៅនឹងក្បាលដែកគោល ដើម្បីឲ្យដបឬថ្មព្យួរនៅក្រោមធ្នឹមប្រហែល២ស.ម។ ប្រសិនបើដបជាប្លាស្ទិក ត្រូវចាក់ទឹក ខ្សាច់ ឬដីចូល រួចគ្របគម្រប។ ខ្សែដែលចងភ្ជាប់ដោយដបឬថ្មនៅខាងចុង ហៅថាខ្សែស្ទង់។



វិធីបញ្ចប់ឧបករណ៍រាងអក្សរA ដោយការគូសចំណុចកណ្តាលរបស់វា

  1. ១. ដាក់ឧបករណ៍រាងអក្សរA នៅលើដីរាបមួយ។ គូសចំណាំត្រង់ជើងទាំងពីរ។ ប្រាកដថាខ្សែស្ទង់អាចរំកិលបានយ៉ាងងាយ បន្ទាប់មកទប់វាឲ្យនៅនឹង។ នៅពេលខ្សែឈប់រង្គើ ចូរគូសចំណាំនៅលើធ្នឹមត្រង់ខ្សែនោះ។
  2. ២. ត្រឡប់ឧបករណ៍អក្សរA ដោយដាក់ជើងទី១ឲ្យឈរនៅកន្លែងជើងទី២ ហើយជើងទី២មកឈរកន្លែងជើងទី១វិញ។ គូសចំណាំកន្លែងដែលខ្សែកាត់ធ្នឹម។ ឥឡូវនេះអ្នកមានចំណុច២កន្លែងនៅលើធ្នឹម។
  3. ៣. យកខ្សែមួយសរសៃមកទាញសន្ធឹងនៅចន្លោះចំណុចទាំងពីរ រួចបត់ខ្សែនេះពាក់កណ្តាល ដើម្បីរកចំណុចកណ្តាលរបស់វា។ គូសសញ្ញានៅលើឈើត្រង់ចំណុចកណ្តាលនេះ។
  4. ៤. ដាក់ឈើអក្សរAនេះនៅលើដីរាបមួយ ដែលខ្សែស្ទង់ចង្អុលត្រូវនឹងចំណុចកណ្តាលនៅលើធ្នឹម។ នៅពេលខ្សែស្ទង់ឈប់រង្គើនៅចំចំណុចកណ្តាល នោះជើងទាំង២នៃឈើអក្សរAមានកម្រិតកម្ពស់ស្មើគ្នា។ ត្រឡប់ផ្លាស់ប្តូរជើងរបស់វា។ ខ្សែស្ទង់គួរស្ថិតនៅចំចំណុចកណ្តាលដដែល។ ប្រសិនបើខ្សែស្ទង់មិនចង្អុលចំកណ្តាលទេ ត្រូវធ្វើឡើងវិញរហូតត្រឹមត្រូវ។

ជ្រើសរើសទីតាំងដើម្បីសង់របាំងនីមួយៗ

នៅពេលសង់ឈើអក្សរAហើយ សម្រេចចិត្តថាតើគួរសង់របាំងនីមួយៗឲ្យឃ្លាតពីគ្នាចម្ងាយប៉ុន្មាន។ របាំងទី១គួរសង់នៅក្បែរកំពូលនៃចម្ការរបស់អ្នក ដើម្បីការពារទឹកពីចម្ការខាងលើ។ ទីតាំងដែលអ្នកនឹងសង់របាំងដទៃៗទៀត គឺអាស្រ័យលើកម្រិតនៃជម្រាលភ្នំ។ ចំពោះជម្រាលចោត គួរសង់របាំងឃ្លាតៗពីគ្នាប្រហែល១០ម៉ែត្រ។ ចំពោះជម្រាលមធ្យម គួរឃ្លាតពីគ្នាប្រហែល១៥ម៉ែត្រ។ ចំពោះជម្រាលរាប អាចឃ្លាតពីគ្នាប្រហែល២០ម៉ែត្រ។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវធ្វើការលើជម្រាលចោតខ្លាំង ល្អបំផុតគួរធ្វើថ្នាក់ដាច់ដោយឡែកសម្រាប់ដើមឈើនីមួយៗ ឬធ្វើរណ្តៅដំណាំនីមួយឬថ្នាក់តូចៗសម្រាប់ដំណាំ ជាជាងជីកប្រឡាយ។

Illustration of the below: Trees spaced along a slope which varies in steepness.
ជម្រាលទាប
ជម្រាលមធ្យម
ជម្រាលខ្លាំង
២០ម៉ែត្រ
១៥ម៉ែត្រ
១០ម៉ែត្រ
អ្នកវាស់ចម្ងាយរវាងរុក្ខជាតិ នីមួយៗដោយប្រើឈើអក្សរA ម៉ែត្រវាស់ ឬជំហានរបស់អ្នក។

ម្យ៉ាងទៀតត្រូវពិចារណាលើដីផងដែរ។ ដីឥដ្ឋនឹងមិនស្រូបទឹកបានងាយទេ ដូច្នេះរបាំងនីមួយៗគួរស្ថិតនៅជិតគ្នាបន្តិច។ ប្រសិនបើដីខ្សាច់ ឬមានសារធាតុសរីរាង្គយ៉ាងច្រើន វានឹងស្រូបទឹកយ៉ាងងាយ ហើយអាចសង់របាំងនៅឆ្ងាយពីគ្នាបាន។ នៅពេលអ្នកដឹងពីចម្ងាយដែលត្រូវសង់របាំង ចូរវាយបង្គោលចំណាំលើដី។

វិធីគូសចំណាំខ្សែវ័ណ្ឌវង់

2 people use an A-frame to find a contour line.

ជំហានបន្ទាប់ក្នុងការសង់របាំងវ័ណ្ឌវង់ គឺការស្វែងរកខ្សែវ័ណ្ឌវង់។

  1. ១. នៅលើកំពូលនៃចំណោតដែលអ្នកចង់សង់របាំងទី១ ចូរដាក់ឈើអក្សរAឲ្យឈរទទឹងផ្ទៃចំណោត គឺមិនមែនជើងម្ខាងនៅខាងលើនិងម្ខាងនៅខាងក្រោមទេ។ ដាក់ជើងម្ខាងនៃឈើអក្សរAនៅកន្លែងមួយដែលអ្នកចង់ឲ្យខ្សែវ័ណ្ឌវង់ចាប់ផ្តើម។ បង្វិលជើងម្ខាងទៀតចុះឡើងរហូតទាល់តែខ្សែស្ទង់ចង្អុលចំចំណុចកណ្តាល។ កំណាត់វ័ណ្ឌវង់គឺស្ថិតនៅចន្លោះជើងទាំង២នៃឈើអក្សរAនៅពេលខ្សែស្ទង់ចង្អុលចំកណ្តាល។
  2. ២. ដាំបង្គោលមួយនៅជាប់ជើងទី២នៃឈើអក្សរA។
  3. ៣. បង្វិលជើងទី១រាវរកកន្លែងស្មើគ្នាមួយទៀតដែលកាត់ទទឹងភ្នំ រួចធ្វើតាមជំហានដំបូងឡើងវិញ។ បន្តធ្វើរហូតទាល់តែផុតដីចម្ការឬចំណោត ដោយដាំបង្គោលរាល់ចម្ងាយ២ម៉ែត្រ។
  4. Illustration of the below: a hill.
    ខ្សវ័ណវង់ដលʯʋយបʅ្គលឈ
  5. ៤. លើកឈើអក្សរAចុះក្រោមចំណោត ទៅរកកន្លែងមួយទៀតដែលអ្នកចង់សង់របាំងបន្ទាប់(១០ទៅ២០ម៉ែត្រចុះក្រោម) រួចធ្វើតាមជំហានខាងលើឡើងវិញ។
  6. ៥. នៅពេលអ្នកបានបញ្ចប់ដៅខ្សែវ័ណ្ឌវង់ហើយ ចូរឈរនៅចុងម្ខាងនៃខ្សែនីមួយៗ ហើយមើលខ្សែបន្ទាត់របស់បង្គោលទាំងនេះ។ មើលថាតើខ្សែវ័ណ្ឌវង់នីមួយៗកោងស្មើឬទេ។ អ្នកអាចរំកិលបង្គោលខ្លះបន្តិចបន្តួចបាន ដើម្បីឲ្យខ្សែរត់កោងស្មើល្អ។


គោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់ការសង់បង្គោលវ័ណ្ឌវង់

នៅពេលវាស់និងដៅខ្សែវ័ណ្ឌវង់រួច ហើយបានសម្រេចថារបាំងប្រភេទណាដែលល្អបំផុតសម្រាប់ដីរបស់អ្នក ចូរចាំពីគោលការណ៍ទូទៅទាំងនេះ

  • បម្រុងឬដាំដើមឈើនិងរុក្ខជាតិ។ ប្រសិនបើជម្រាលចោតខ្លាំង នោះដើមឈើកំពុងដុះជាស្រេច ឬដើមឈើដែលអ្នកចង់ដាំ នឹងការពារដីមិនឲ្យបាក់ស្រុត។ ស្មៅនិងរុក្ខជាតិដែលមានឫសមាំ នឹងជួយទប់ដីនិងទឹក។
  • បន្ថយល្បឿនទឹកហូរ ប៉ុន្តែឲ្យវានៅហូរតិចៗជានិច្ច។ ជាការសំខាន់គឺត្រូវឲ្យមានទឹកហូរតិចៗជានិច្ច មិនថាហូរចុះជម្រាលឬជ្រាបចូលដីទេ។ របាំងដែលសង់មិនបានល្អ អាចបណ្តាលឲ្យមានទឹកនឹង ដែលធ្វើឲ្យមូសបន្តពូជនិងចម្លងជំងឺគ្រុនចាញ់និងជំងឺដទៃទៀត។
  • ជួសជុលបញ្ហាភ្លាមៗនៅពេលវាកើតឡើង។ ព្យុះធំៗអាចបណ្តាលឲ្យប្រឡាយវ័ណ្ឌវង់បាក់ស្រុត ឬធ្វើឲ្យជញ្ជាំងបាក់រលំ។ ជួសជុលវាភ្លាមៗដើម្បីបង្ការសំណឹកដីបន្ថែមទៀត។
  • ចាប់ផ្តើមពីកំពូល។ ទឹកហូរចុះពីលើភ្នំ។ តាមរយៈការចាប់ផ្តើមពីកំពូល អ្នកអាចការពារអ្វីៗដែលនៅខាងក្រោម ហើយអាចប្រើប្រាស់របាំងតូចៗជាច្រើន។

ប្រភេទផ្សេងៗនៃរបាំងវ័ណ្ឌវង់

ប្រើប្រាស់របាំងវ័ណ្ឌវង់ណាដែលងាយសង់បំផុត និងមានប្រសិទ្ធភាពបំផុតសម្រាប់ដីរបស់អ្នក។

EHB Ch15 Page 293-1.png
2 people build a woven check dam out of brush.
របាំងរុក្ខជាតិដែលធ្វើពីដើមឈើ គុម្ពឈើ ស្មៅ ឬរុក្ខជាតិដទៃទៀត ត្រូវបានដាំនៅលើខ្សែវ័ណ្ឌវង់ដើម្បីទប់ទឹកនិងដី។ របាំងបង្អង់ល្បឿនដែលធ្វើពីគុម្ពោត ដុំថ្ម ឬរមូរចំបើង ត្រូវបានរៀបនៅកន្លែងដែលមានស្នាមភ្លោះឬសឹក ធ្វើឲ្យទឹកហូរកាត់ ប៉ុន្តែបន្ថយល្បឿនវា។
A man builds a wall with stones.
A man points to a trench.
ជញ្ជាំងទទឹង៣០ស.ម និងកម្ពស់យ៉ាងតិច២៥ស.ម ដែលធ្វើពីថ្ម ដី រមូរចំបើង ឬសម្ភារៈដទៃទៀត នឹងកាត់បន្ថយលំហូរទឹក ហើយជួយឲ្យវាជ្រាបទៅក្នុងដី។
ប្រឡាយតម្រង់ទិសដៅនៃលំហូរទឹក ទៅកាន់កន្លែងណាមួយដែលចង់បាន។ ដើម្បីជួយឲ្យទឹកជ្រាបចូលក្នុងដី ចូរសង់របាំងតូចៗរៀងរាល់ ៨ទៅ១០ម៉ែត្រនៅក្នុងប្រឡាយនេះ។
EHB Ch15 Page 293-5.png
Illustration of the below:a man digs a swale with a hoe.
ទ្រុងលួសដែលដាក់ទៅនឹងជញ្ជាំងទាំងសងខាងនៃស្នាមភ្លោះ ហើយដាក់ដុំថ្មគរលើគ្នា សម្រាប់ប្រមូលនិងទប់ដី។ ពំនូកដីជារបាំងនៅជាប់នឹងប្រឡាយនៅលើជាយភ្នំ។ ដីដែលជីកចេញពីប្រឡាយ ត្រូវបានគរជាពំនូកនៅជាប់ផ្នែកខាងក្រោមនៃប្រឡាយ។ ជីកទទឹងប្រឡាយឲ្យមានទំហំធំជាងជម្រៅប្រឡាយ៣ដង ដើម្បីកុំឲ្យវាបាក់ដី។ យើងអាចដាំដើមឈើឬគុម្ពឈើនៅក្នុងប្រឡាយដើម្បីទាញប្រយោជន៍ពីទឹក និងនៅលើពំនូកដីដើម្បីទប់ដីមិនឲ្យដាច់។